De geboorte van Nederland

De Tachtigjarige Oorlog blijft een onderwerp dat ons als Nederlander blijft fascineren. Niet zo gek ook als je bedenkt dat kwesties als godsdienstvrijheid, zelfbeschikkingsrecht, terreur en vervolging ook vandaag de dag nog actueel zijn. Vorig jaar september was op tv niet alleen een informatieve serie over het conflict te zien, maar ook een historische comedy. Niet veel later opende in het Rijksmuseum de eerste grote tentoonstelling die het hele conflict belicht.

In de tentoonstelling wordt steeds de vraag gesteld wat de betekenis van deze periode is voor de samenleving waarin wij nu leven. Nederland is immers uit deze oorlog voortgekomen. Inmiddels zijn begrippen als beeldenstorm, twaalfjarig bestand, Leidens Ontzet of de Slag bij Nieuwpoort onderdeel van ons nationale geheugen. Maar om niet in het verleden te blijven hangen, wordt in de tentoonstelling ook de lijn doorgetrokken naar het nu. Bovendien ging het tijdens de opstand om essentiële thema’s als tolerantie, opstand, zelfbeschikking, onderdrukking, geweld en vrijheid. Thema’s die ook nu belangrijk zijn.

Zo is in de tentoonstelling 80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland ook goed te zien hoe het zuiden, nu België, door deze strijd een eigen karakter kreeg en hoe de oorlog Nederland heeft veranderd en gevormd. Zo leert de bezoeker dat wat begon als een opstand tegen het wettige gezag van koning en kerk, zich ontwikkelde tot een burgeroorlog tussen katholieken en protestanten en uiteindelijk eindigde in een oorlog tussen de staten Nederland en Spanje. De Nederlanden vielen in twee delen uiteen, waarna beide gebieden, nu Nederland en België, uit elkaar groeiden. Het noorden, het huidige Nederland, werd mede dankzij de oorlog ongelooflijk welvarend én een wereldmacht. De strijd wordt dan inmiddels ook in Azië, Afrika en Zuid-Amerika uitgevochten.

Dat verhaal wordt verteld aan de hand van tweehonderd objecten; van spotprenten tot grote wandtapijten met slagen en belegeringen en van wapens tot beelden van Willem van Oranje en Piet Hein. Uiteraard zijn er ook diverse schilderijen te zien van onder anderen Brueghel, Rubens en Ter Borch. De belangrijkste documenten uit de Tachtigjarige Oorlog mogen tot slot niet ontbreken: de Pacificatie van Gent en de Vrede van Munster van 1648, waarmee de oorlog eindelijk beëindigd werd. Samen vertellen deze voorwerpen als ‘ooggetuigen’ het verhaal van het ontstaan van Nederland.

Vera Weterings

De tentoonstelling 80 jaar Oorlog. De geboorte van Nederland is tot en met 20 januari 2019 te bezoeken in het Rijksmuseum in Amsterdam.