Gisteren vond in nieuwscentrum Nieuwspoort de presentatie plaats van het de essaybundel 'Haalt de PvdA 2025?'. De titel verwijst met een knipoog naar het essay van Andrej Amalrik 'Haalt de Sovjet-Unie 1984?' uit 1969. Desondanks heeft deze titel een serieuze ondertoon, het gaat al een tijdje niet goed met de PvdA, verkiezingsuitslagen over meerdere jaren laten op langere termijn een dalende trend van kiezersaantallen zien.

Tijdens de presentatie sprak journalist Max van Weezel met PvdA'er Bram Peper over het boek, die het eerste exemplaar vervolgens overhandigde aan partijcoryfee Wim Meijer. Vervolgens discussieerden Van Weezel, Meijer en journalist Thijs Niemantsverdriet over de toekomst van de partij. Het uiteindelijke belang van de PvdA in het Nederlandse politieke stelsel kwam wat mager naar voren. Wel brak Meijer een lans voor het beter uitdragen van behaalde resultaten in het voorbije kabinet met de VVD.

Tijdens de discussie met de zaal die het officiële programma afsloot merkte Arie de Jong, oud-PvdA-bestuurder, op dat het wat hem betreft niet om de toekomst van de PvdA als zodanig gaat, maar om de sociaaldemocratische waarden waar de partij voor staat. Als de SP die beter blijkt uit te dragen, wat maakt het dan uit als dat de nieuwe vaandeldrager van links zou zijn? Waar De Jong makkelijk aan voorbijging is het feit dat de PvdA en de SP nu eenmaal geen lege hulzen zijn waarin een zelfde mengsel sociaaldemocratie ingegoten is. De traditie van interne discussie en debat die de PvdA behalve veel strubbelingen ook veel goeds heeft gebracht is mijlenver verwijderd van de kadaverdiscipline die in de SP nog steeds hoogtij viert.

René Cuperus van de Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA, merkte terecht op de problematiek waarover gesproken werd breder is dan alleen Nederland. In heel Europa zit de sociaaldemocratie electoraal in de verdrukking, dat is de tendens die gekeerd moet gaan worden. Al met al heerste er toch een wat negatieve sfeer wat betreft de toekomstperspectieven voor de PvdA, terwijl toch duidelijk is dat bij veel mensen nog steeds behoefte is aan een overheid die verantwoordelijkheid neemt en een sturende rol in de maatschappij neemt waar dat nodig is. Een overheid die zwakken tegen machtigen beschermd, die paal en perk stelt aan uitbuiting en machtsmisbruik, of het nu om topbankiers gaat of detacheringsbureaus die grossieren in moderne slavernij. Bestaanszekerheid in de vorm van een betaalbaar huis, zorgverzekering en uitzicht op een stabiele baan zijn belangrijker voor mensen dan ooit, en ze staan meer dan ooit sinds de jaren '60 onder druk.

Dat is het verhaal dat de PvdA weer duidelijk moet vertellen en daarbij moeten duidelijke keuzes qua koers gemaakt worden. Regeren met de VVD past daarin niet, en tast de al broze geloofwaardigheid van de partij nog verder aan. Dat is de snelste weg naar nul zetels is nu inmiddels hopelijk wel duidelijk. De oplossing is ook niet om te knerpen dat er op de bijeenkomst maar weinig jongeren te zien waren, zoals D'66-jongeling Felix Woudenberg te berde bracht. Jongeren waren er overigens wel, maar politiek speelt zich nu eenmaal niet meer louter in zaaltjes in de provincie af zoals decennia geleden. Sociaaldemocratische waarden en idealen kunnen ook prima uitgedragen worden via nieuw kanalen als social media. Jongeren zijn niet gek en herkennen echt wel dat zij ook belangen hebben die in de politiek behartigt kunnen worden. De samenleving is echter niet meer zo gegrepen door de politiek als bijvoorbeeld in de jaren '70. Daarbij is zo'n eenzijdige benadering onderdeel van het probleem. Door één groep als uitgangspunt van je beleid te nemen raakt het algemeen belang uit zicht. de PvdA is bij uitstek een partij die de belangen van alle lagen van de bevolking behartigt en ze met elkaar verbindt. Een brede visie op een maatschappij waarin iedereen naar eigen kunnen kan meedoen, en niet een samenleving waarin als je weinig geld hebt je ook weinig kansen in het leven zult hebben zoals bij de VVD of wanneer je een andere kleur hebt uitsluiting zoals bij de PVV. Dat is altijd de kracht geweest van de sociaaldemocratie en de PvdA in het bijzonder. Die boodschap moet weer uitgedragen worden en daarbij moet aan duidelijkheid niets te wensen overgelaten worden. Leg dus uit waarom je als partij in 2012 tot de VVD veroordeeld was om op die manier de schade van een anders ongebreideld neoliberaal beleid zo beperkt mogelijk te houden, en ga er daarna met gestrekt been in. Tegen het rechtse egoïsme en de afbraak van wat met decennia hard werken in Nederland is opgebouwd. De Partij van de Arbeid heeft zeker nog een lange toekomst, maar dan moet ze naast politieke vrienden ook weer eens vijanden durven maken. Misschien wordt het tijd voor een nieuwe polarisatie.

Wouter van Dijk