Draken

draken

Recensent: Vera Weterings

Draken. Beesten van verbeelding, onder redactie van Peter Nissen en Sanne Verdonck

Uitgeverij Vantilt i.s.m. Limburgs Museum en STAM-Stadsmuseum Gent, Nijmegen 2016
ISBN 9789460042607

Paperback, met illustraties in kleur en zwart-wit
176 pagina’s
€ 19,95

Draken

De opvoering van het Draaksteken in het Limburgse dorp Beesel in de zomer van 2016 vormde de directe aanleiding voor het Limburgs Museum en het STAM Stadsmuseum om een tentoonstelling te wijden aan het thema draken. Het Draaksteken worden elke zeven jaar georganiseerd. Voor het STAM was de tentoonstelling tevens een kans om de verbondenheid van Gent met andere steden in de kijker te plaatsen. Gelijktijdig ontstond ook het idee om een boek samen te stellen. Draken is echter geen tentoonstellingscatalogus geworden, maar een boek over draken dat in principe losstaat van de tentoonstelling en alleen gelijktijdig verschijnt. Het idee hierachter is de lezer ook buiten de tentoonstelling om te boeien door het fascinerende onderwerp draken.

Dat draken fascineren daar kunnen we niet omheen. Al eeuwen lang komen draken in de menselijke fantasie voor. Ze worden aangehaald in de Bijbel, in mythen en sagen uit de klassieke oudheid, in middeleeuwse heldenverhalen en ook heden ten dage in series als Game of thrones en films als How to Train Your Dragon? In het boek is ervoor gekozen de lezer kennis te laten maken met een scala aan draken en allerlei thema’s rondom het thema draken. Van de rol die draken spelen in de oosterse cultuur tot hoe draken zich manifesteren in de beeldende kunst, volkscultuur, mode, films, games en natuur. Ook wordt antwoord gegeven op de vraag waarom drakentatoeages populair zijn en gaat aandacht uit naar de herkomst van de uitdrukking ‘de draak steken met iets of iemand’. Hoewel die uitdrukking in eerste instantie niks te maken lijkt te hebben met het verhaal van Sint Joris en de draak is dit wel degelijk zo. Zo speelde men in de middeleeuwen het populaire verhaal regelmatig na in processies. Hierbij werd niet altijd even serieus omgegaan met de verbeelding van de draak, vaak werd het monster gemaakt van stro. Tijdens de spelen stak Sint Joris dus feitelijk in een hoop stro, waardoor het steken een spottende bijklank kreeg en zo ontstond de uitdrukking ‘met iets of iemand de draak steken’.

Geheel los van de  tentoonstelling staat het boek echter niet. De thema’s die in het boek worden behandeld vormden immers een belangrijke inspiratie voor de tentoonsteling. Zo werden de objecten voor de tentoonstelling in de collecties van het Limburgs Museum, het STAM, collega-musea en van andere verzamelaars herontdekt door de objecten opnieuw te bekijken met een ‘drakenbril’. Ook de drakenverhalen en – symbolen werden herontdekt. Hoewel het boek geen catalogus is, zijn er wel degelijk prachtige afbeeldingen in te vinden van objecten die ook in de tentoonstelling te bewonderen zijn. Zo zijn verschillende dieren op sterk water te zien die verwantschap vertonen met draken. Dominick Verschelde, conservator van het Museum voor Dierkunde in Gent heeft zelfs een eigen draak, de Serpentodraco deeves, samengesteld uit het skelet van een python, de botten van een konijn, een kip en de poten van een kalkoen.

Het boek zal voor velen een feest van herkenning zijn, maar tegelijkertijd biedt het ook de nodige verdieping: van de achtergrond van het zeemonster Leviathan in psalm 104 tot het mythische fabelwezen Chimaera uit Homerus’ Illias en van Zwelgje uit Marten Toonders album Heer Bommel en de zwelbast  tot Toothless uit de film How to Train Your Dragon? Hoewel elk thema heel beknopt wordt behandeld, slagen de auteurs erin het boek een zekere allure te geven. Zo maakt de veelheid aan thema’s de verhalen niet oppervlakkig. Je kunt merken dat de auteurs hun woorden zorgvuldig hebben gekozen en hun verhaal dusdanig hebben bijgeschaafd dat er een helder artikel ontstaat met een zeer hoog informatiegehalte. Daarbij is voor de geïnteresseerde lezer aan het eind van ieder hoofdstuk een overzicht van geraadpleegde literatuur te vinden.

Al met al biedt het boek een fascinerend overzicht in de wereld van draken. Draken worden vanuit allerhande perspectieven bekeken en behandeld. Het boek is rijk geïllustreerd en zeer toegankelijk geschreven. Draken laat zien hoe draken zich in de loop van de geschiedenis hebben ontwikkeld en zich ook in onze huidige cultuur blijven manifesteren. Wie heeft genoten van de tentoonstelling kan zich thuis nog meer verdiepen in de fascinerende drakenwereld. Ook zonder een tentoonstellingsbezoek kan de lezer echter van het boek genieten en zal die het boek regelmatig uit de kast trekken om af en toe een hoofdstuk te lezen. Kortom, de auteurs zijn erin geslaagd een prachtig overzicht van de veelzijdige drakenwereld samen te stellen.

Vera Weterings

De tentoonstelling Draken. Bestaan ze echt? is tot en met 18 september 2016 in het Limburgs Museum in Venlo te bezoeken en van 2 december 2016 tot en met 28 mei 2017 in STAM-Stadsmuseum Gent.