Recensent: Vera Weterings

Mesdag & Colenbrander, Titus M. Eliëns

Van Gogh Museum, Amsterdam 2019
ISBN 9789462622463

Paperback met flappen, met illustraties in kleur en zwart-wit, notenapparaat, Nederlands-Engelse uitgave
96 pagina´s
€ 19,95

Mesdag & Colenbrander

Het kunstenaarsechtpaar Hendrik Willem Mesdag en zijn vrouw Sientje Mesdag-van Houten kochten als eerste het modern vormgegeven aardewerk van de ontwerper Theo Colenbrander voor hun woonhuis en voor hun museum. Zij begonnen hiermee aan het einde van de negentiende eeuw. Samen brachten zij van deze pionier van het Nederlandse vernieuwingsaardewerk een omvangrijke en belangrijke collectie bij elkaar van kaststellen, wandborden en vazen. Bij het overlijden van Hendrik Willem Mesdag in 1915 omvatte de collectie ongeveer 130 objecten en sets. Daarna zijn stukken uit de privéverzameling verspreid geraakt. De afgelopen jaren is onderzoek gedaan naar de Colenbrander-verzameling. De resultaten van dit onderzoek was aanleiding voor een tentoonstelling en publicatie om deze keramiekverzameling onder de aandacht te brengen. In de tentoonstelling was een deel van de objecten tijdelijk teruggebracht naar hun oorspronkelijke huis. in de tentoonstelling was vooral veel werk te zien uit de Rozenburgperiode (1884-1889), herkenbaar aan de moderne vormen van de vazen en pullen. Daarnaast zijn er stukken uit zijn tijd bij de Arnhemse plateelfabriek RAM (1921-1924) te zien.

In de publicatie staat de uitzonderlijke collectie van Colenbrander centraal met zowel aandacht voor de kleurrijke en aantrekkelijke stijl als de vernieuwende ontwerpen van Colenbranders keramiek. Daarnaast worden ook de inspiratiebronnen van Colenbrander behandeld en het belang van de museale collectie. Tot slot is er ook aandacht voor de relatie tussen Mesdag en Colenbrander. Mesdag was namelijk aandeelhouder van de N.V. Plateelbakkerij Rozenburg in Den Haag, waar Colenbrander ten tijde van de opening van Museum Mesdag de hoofdvormgever was. het is waarschijnlijk dat Mesdag het werk van Colenbrander niet alleen vanuit esthetisch oogpunt heeft gewaardeerd, maar ook commercieel gezien interessant moet hebben gevonden. Opvallend is het duidelijke onderscheid tussen de privécollectie en de museale verzameling die het echtpaar Mesdag-van Houten heeft aangelegd. De Colgenbrander-stukken voor het woonhuis zijn immers voor een groot deel pronkstukken die ongetwijfeld als conservation pieces dienden. De museale collectie daarentegen laat een doorsnede zien van het sieraardewerk dat Colenbrander in de jaren 1885-1889 voor Rozenburg heeft ontworpen. Het is een representatieve verzameling die het verhaal vertelt van de beginjaren van deze Haagse plateelbakkerij met Colenbrander als gezichtsbepalende ontwerper.

De opvallende ontwerpen en het intens kleurenpalet, dat is waar Theo Colenbrander bekend om staat. Theo Colenbrander (1841-1930) wordt wel gezien als de eerste industrieel ontwerper. De onorthodoxe decoratiepatronen en vormentaal van het sieraardewerk braken met alle decoratieve principes die tot dan toe hadden gegolden. Deze details zijn in de rijk geïllustreerde publicatie prachtig weergegeven. Daarnaast biedt het boek op toegankelijke wijze een introductie op deze collectie van internationale allure.

Vera Weterings

De tentoonstelling Mesdag & Colenbrander was te zien van 8 maart tot en met 23 juni 2019 in de Mesdag Collectie in Den Haag.