Recensent: Vera Weterings
Van banketstaaf tot pepernoot. De geschiedenis van Sinterklaaslekkernijen, Antje Scheper
Het Zwarte Schaap, Amsterdam 2023
ISBN 9 78492 821263
Gebonden, met illustraties in kleur en zwart-wit
96 pagina’s
€ 15,95
De geschiedenis van Sinterklaaslekkernijen
Pepernoten, banketletters, speculaas, marsepein en suikergoed, het zijn allemaal typische lekkernijen die horen bij het Sinterklaasfeest. In Van banketstaaf tot pepernoot is de geschiedenis van al die heerlijke zoetigheden te lezen; van regionale specialiteiten tot enkele overzeese bijzonderheden.
“Wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is de roe.” Zoete lekkernijen en de goedheiligman zijn al eeuwenlang met elkaar verbonden. Zo blijkt ook uit de overgeleverde Sinterklaasliedjes over marsepein, borstplaat en fondant in vele kleuren en smaken. Borstplaat is een van de oudste producten van de Nederlandse banketbakkerij, traditiegetrouw vooral in de winter rondom Sinterklaas gegeten.
Een ander suikergoed waar niemand gedurende Sinterklaastijd omheen kan, is marsepein, een product op basis van amandelen en suiker. Voor de bereiding van dit lekkernij zijn drie methoden; de koude of Hollandse methode, de warme methode of de Lübecker of Duitse methode. Deze laatste methode geeft volgens kenners een marsepeinsoort die blanker, taaier en steviger is dan de marsepein die volgens de Hollandse methode wordt gemaakt. Marsepein werd zowel met de hand gemodelleerd als in vormen van hout, keramiek, gips of zwavel gedrukt. Inmiddels zijn er vele soorten en maten marsepein; fruit, vleeswaren en groenten waaronder de geliefde aardappeltjes, maar het meest bekend is wel het varken dat op menig toonbank verschijnt. Het varken is van oudsher het symbool van voorspoed en geluk.
Naast de bekendere lekkernijen zoals taaitaai en speculaas, is er in de publicatie ook volop aandacht voor wat minder algemeen bekende baksels. Deegventers uit Zeeland, Brabantse anijskrollen, mennekes uit Limburg, Soekelaadstrepen op Terschelling, het zijn zomaar een aantal regionale en lokale Sinterklaaslekkernijen. Nederland kent vele voorbeelden van dergelijk culinair erfgoed van de bakkerij. Er is zelfs een apart hoofdstuk gewijd aan de lekkernijen van overzee waar het Sinterklaasfeest op zijn eigen wijze ook werd gevierd. Een voorbeeld hiervan is de peppernut op Aruba.
Kortom, in Van banketstaaf tot pepernoot wordt je als lezer meegenomen in de geschiedenis van Sinterklaaslekkernijen; van de geschiedenis van suiker als ingrediënt voor taaitaai tot het gebruik van specerijen voor lettergebak. Watertandend lees je over de vele lekkernijen door de eeuwen heen, uiteraard met recepten om deze smakelijkheden zelf te fabriceren. Bovendien krijg je ook tal van interessante wetenswaardigheden voorgeschoteld. Wist je bijvoorbeeld dat in steden als Amsterdam en Dordrecht de schoolkinderen vroeger vrij waren met Sinterklaas. En de kinderen in Dordt zelfs ‘op St. Her Nyclaesdach’ wat geld uit de gemeentekas kregen ‘om vrolijk te wezen’. In Utrecht kregen ze vanaf 1571 van het stadsbestuur ‘halve stuvers weggen’ cadeau; oftewel krentenbroodjes ter waarde van een halve stuiver per stuk.
Vera Weterings
Geïnteresseerd in de geschiedenis van het Sinterklaasfeest? Lees ook onze blog Sinterklaas