Boekdrukkunst, boeken en lezen

IMG_4865

Momenteel is in Museum Gouda een tentoonstelling te zien over boeken en lezen, met een bijzondere plaats voor de geschiedenis van de boekdrukkunst in de stad. Van oudsher was Gouda een vrijplaats voor gewaagde lectuur en op schrift gestelde gedachten en ideeën die elders in de toch als vrijzinnig bekend staande Republiek niet gepruimd werden. In samenwerking met o.a. het Streekarchief Midden-Holland, Museum Meermanno en de Bibliotheek Gouda vertelt het museum het verhaal van de stad als centrum van de boekdrukkunst in de middeleeuwen en vroegmoderne periode.

IMG_4856In de tentoonstelling zijn prachtige zeldzame drukken te zien van Gouda’s misschien wel bekendste drukker Geraert Leeu, die in de vijftiende eeuw de drijvende kracht was achter Gouda’s eerste schreden als belangrijk centrum van boekdrukkunst. De vrijheid van geweten die na het opstaan tegen het Spaanse bestuur in 1572 wordt ingesteld in de stad fungeert als katalysator van deze beweging, doordat allerlei vrijzinnige en liberale boeken zonder risico op vervolging de stad gedrukt kunnen worden. IMG_4852Hierdoor komt de stad onder tegenstander echter al snel bekend te staan als “rattenest ende den dreckwagen van alle ketterijen”. Na ingrijpen van Maurits in 1618 was het ook in Gouda gedaan met het liberale geluid en waren het de fanatieke contraremonstranten die voortaan de dienst uitmaakten in de stad. De boekproductie in de stad holt vervolgens achteruit.

Naast de geschiedenis van Gouda als boekdrukcentrum is er ook aandacht in de tentoonstelling voor lezen in algemenere zin, IMG_4868zo is er een zaal met schilderijen met lezende mensen te vinden en ook ruimte gewijd aan markant ontworpen boeken. Daarnaast wordt in de expositie ook afgerekend met de mythe rond Laurens Janszoon Coster, die in Haarlem de boekdrukkunst zou hebben uitgevonden, en natuurlijk in een dergelijke tentoonstelling niet mag ontbreken. Voeg daarbij de beelden verhalen over het ontstaan van Gouda’s eerste bibliotheek en de prachtige wiegendrukken die ook te zien zijn en de boekenliefhebber kan na een bezoek aan de tentoonstelling terugkijken op een goed bestede ochtend of middag.

Wouter van Dijk

De tentoonstelling Uitgelezen: over boekdrukkunst, boeken en lezen is tot en met 17 mei 2015 in Museum Gouda te bezoeken.