De Romeinen worden in menig historisch museum vertegenwoordigd met hun kunstwerken, hun vernuftige uitvindingen en hun vele gebruiksvoorwerpen. Denk hierbij aan de tentoonstelling High Tech Romeinen in Museum Het Valkhof (2011-2012) en het Museon (2012-2013) en de nieuwe vaste opstelling Keys to Rome in het Allard Pierson Museum (sinds 2014). Slechts zelden worden Romeinse vondsten echter in hun context geplaatst. Dat is erg spijtig, aangezien de geschiedenis op deze manier beter tot zijn recht kan komen. In het LVR Archeologisch Park in Xanten wordt al jarenlang opgegraven en onderzocht op de originele plaats van de Romeinse nederzetting Colonia Ulpia Traiana. De archeologische resten en bekende bouwtechnieken van de Romeinen worden gebruikt om verschillende Romeinse bouwwerken te reconstrueren.
De herkomst van het park is te herleiden tot negentiende eeuw toen de burgers van Xanten startten met onderzoek naar de Romeinse stad. Bij dit onderzoek werden archeologische vondsten gedaan zoals munten, sieraden, beeldjes en gebruiksvoorwerpen. In 1879 stuitte de groep op het grote badhuis. Vanaf 1935 bekommerde het Rheinische Landesmuseum in Bonn zich over het terrein en startte een groot archeologisch onderzoek in de zuidoostelijke hoek van het voormalige Colonia Ulpia Traiana. De funderingen van het amfitheater werden daarbij blootgelegd. Doordat nieuwe industrieën zich in de jaren vijftig van de vorige eeuw vestigden in het westelijke gedeelte van de oude stad riep het museum op tot spoedopgravingen. Vóór de bouw van de gebouwen werden zo Romeinse fundamenten in kaart gebracht. Toen in 1970 opnieuw plannen voor nieuwbouw aan het licht kwamen, werd de oprichting van een archeologisch park voorgesteld, het voorstel van het Rheinische Landesmuseum van Bonn viel meteen bij de overheid in de smaak. Zo startte men in 1972 met de eerste systematische opgravingen en kon in 1977 het eerste deel van het park met de eerste reconstructies worden opengesteld voor bezoekers. Inmiddels zijn in het LVR Archeologisch Park Xanten onder andere een haventempel, amfitheater, Romeinse herberg, stadsmuur en stadspoorten nagebouwd. Ook worden er in het gebied nog steeds opgravingen uitgevoerd en komen er steeds nieuwe reconstructies bij. Zo raakt de geschiedenis van de Romeinse stad Colonia Ulpia Traiana nooit in de vergetelheid.
Wanneer je het park bezoekt, zal je meteen ook opvallen dat er nog genoeg ruimte is om het park uit te breiden, al zijn er al prachtige reconstructies gemaakt. Neem bijvoorbeeld het niet te missen grote amfitheater. Het oorspronkelijke amfitheater werd aan het begin van de tweede eeuw na christus gebouwd ter vermaak van de burgers in de stad en de Romeinse soldaten van het nabijgelegen Castra Vetera. Het gebouw was ongeveer 100 meter lang en 87 meter breed. De tribune was circa 10 meter hoog. Het amfitheater bood plaats aan ongeveer 10.000 toeschouwers, die door twaalf toegangspoorten de tribunes konden betreden. Voor de gladiatoren en wilde dieren waren twee toegangen tot de arena. De resten van het amfitheater werden aan het begin van de jaren tachtig opgegraven en het werd vervolgens op ongeveer een kwart van de oorspronkelijke grootte herbouwd. In 1981 was de reconstructie klaar. Het amfitheater is slechts een van de vele reconstructies in het park. De herberg, het Romeins badhuis en de stadsmuur dienen dan ook zeker niet vergeten te worden.
Behalve de reconstructies is in het park ook het LVR Romeins Museum gevestigd. In het museum zijn originele voorwerpen die in het gebied van Colonia Ulpia Traiana zijn gevonden tentoongesteld. Ook is een grote constructie over de resten van de Romeinse thermen (badhuis) heen gebouwd. Deze constructie geeft aan hoe het gebouw er in de bloeitijd van Colonia Ulpia Traiana uit heeft gezien.
Naast het feit dat een bezoek aan het LVR Archeologisch Park en LVR Romeins Museum veel inzicht geeft in hoe de Romeinse nederzetting Colonia Ulpia Traiana er uitzag, helpt de online reconstructie van de nederzetting ook een handje.
Vera Weterings
Meer weten over het LVR Archeologisch Park en het LVR Romeins Museum in Xanten? Kijk op de website.
De reconstructie van Colonia Ulpia Traiana is ook online te bekijken.