De cartograaf Blaeu en zijn wiskundige instrumenten

snellius
Kwadrant van Snellius. Collectie Rijksmuseum Boerhaave

Willem Janszoon Blaeu, vooral bekend als cartograaf, vervaardigt naast kaarten en aard- en hemelglobes ook wiskundige instrumenten, zoals dit kwadrant uit 1620. Een kwadrant is een hoekmeetinstrument waarmee je de posities van planeten en sterren kunt vaststellen door hun onderlinge hoeken te bepalen. De Nederlandse wis- en natuurkundige Willebrord Snellius gebruikt het kwadrant voor landmeetkundige waarnemingen om de omtrek van de aarde te berekenen.

Snellius berekent deze omtrek door de afstand tussen twee punten op dezelfde lengtegraad te bepalen: Alkmaar en Bergen op Zoom. Hij komt uit op een omtrek van 38.660 kilometer en met deze berekening zit hij er, door een rekenfout, maar vier procent naast. Acht jaar na Snellius’ dood wordt het kwadrant het eerste instrument van de Leidse sterrenwacht.

snellius
Detail kwadrant van Snellius. Collectie Rijksmuseum Boerhaave

Vera Weterings

Het astronomische kwadrant van Snellius is onderdeel van de Canon van Nederland route in Rijksmuseum Boerhaave. Het object is te vinden in de vaste presentatie De Gouden Eeuw.