De rare reisgids

Recensent: Vera Weterings

De rare reisgids. Nederland in 99 schandalen, Korné Versluis en Willem Koert

Uitgeverij Scriptum, Schiedam 2017
ISBN 9 789463 190718

Paperback, met illustraties in kleur en zwart-wit
208 pagina’s
€ 14,99

De rare reisgids

Met veel humor laten wetenschapsjournalisten Willem Koert en Korné Versluis in De rare reisgids de lezer de verborgen, donkere kant van Nederland zien aan de hand van 99 kleine en grote schandalen: van de studio waar het smurfenlied werd opgenomen tot de nagebouwde Ark van Noach van Johan Huibers en van de snoepwinkel waar je ‘jodenvet’ kunt kopen tot de UFO-landingsplaats in Houten.

“Dit boekje geeft u onverwachte inkijkjes in de Nederlandse geschiedenis.” (p. 7)

Zo staat beschreven in de inleiding van de reisgids, en onverwacht, dat is het zeker. Tijdens het lezen kom je de meest frappante geschiedenissen van ons land tegen. Zo lees je hoe twee broers een vriend in een villa vermoordden en het pand later gebruikten als logo voor hun verzekeringsmaatschappij. Ook wordt het verhaal uit de doeken gedaan hoe de Utrechtse Dom is gebouwd met geld dat bisschoppen uit de zak van arme zondaren klopten in ruil voor een voorrangsbehandeling aan de hemelpoort. Of wat dacht je van de geschiedenis van Philips waarbij twee broers de legitieme Amerikaanse patenten aan hun laars lapten en Nederland het elektrische tijdperk in loodsten.

Maar het meest merkwaardige schandaal uit de reisgids vond ik wel het verhaal over de aanleg van het Amsterdamse rioleringsstelsel waarbij wetenschappers in de negentiende eeuw ontdekten dat het vieze water in de Amsterdamse grachten tot epidemieën leidde en de Nederlandse ingenieur Charles Liernur in 1866 met een vindingrijke oplossing kwam: de poepzuiger. Hij stelde niet voor om riolering aan te leggen. Riolen zijn immers duur en Nederlanders zuinig. Daarbij zou een rioleringsstelsel verspilling zijn, doordat waardevolle mest die op het land benut kon worden, via het riool onbenut de zee in zou stromen. Met de poepzuiger zouden uitwerpselen afgevoerd worden naar centrale reservoirs waarna de verzamelde mest kon worden verkocht aan boeren in de omgeving. De eerste proeven waren een succes, maar toen rijke Amsterdammers in hun huizen het spoelbare toilet gingen installeren werd de mest zo verdund dat het duurder werd om het af te voeren naar boeren in de regio. Tegelijkertijd kwam de kunstmest op wat ervoor zorgde dat de waarde van ouderwetse mensenmest daalde. Daarbij waren de boeren niet dol op de Amsterdamse mest, omdat de arme Amsterdammers zo slecht aten dat hun uitwerpselen maar weinig stikstof bevatten. In 1906 besloot Amsterdam daarom toch een modern rioolstelstel aan te leggen, maar pas in 1987 werd het laatste Amsterdamse grachtenpand aangesloten.

De rare reisgids is dan ook zeker geen reisgids zoals je die gewend bent. Hoewel het boek de lezer wel op pad stuurt aan de hand van adresgegevens, coördinaten en bezoekersinformatie per schandaal, is het meer een bladerboek om je te verbazen over de bijzondere geschiedenissen van ons land. Daarbij moet wel de kanttekening worden gemaakt dat de soms grove schrijfstijl van Koert en Versluis bij je moet passen, niet iedereen zal die waarderen. Desalniettemin is het een bijzonder boekje dat de minder bekende historie blootlegt en de lezer voorziet van leuke anekdotes en grappige weetjes voor feesten en partijen.

Vera Weterings