Recensent: Vera Weterings
Delicious Paintings. Tjalf Sparnaay onder redactie van Loes Visch
Uitgeverij Waanders de Kunst i.s.m. Museum Jan van der Togt, Zwolle 2019
ISBN 9 789462 622760
Paperback met flappen, met illustraties in kleur, tekst in Engels en Nederlands
96 pagina’s
€ 19,95
Delicious paintings
Het werk van de Nederlandse kunstenaar Tjalf Sparnaay leerde ik enkele jaren geleden kennen tijdens een bezoek aan Museum De Fundatie waar begin 2015 een overzichtstentoonstelling van het werk van deze Haarlemmer te zien was: Closer. Het megarealisme van Tjalf Sparnaay. Sparnaay maakt eigentijdse stillevens, maar waar de stillevens van zeventiende-eeuwse meesters met name fruit, brood en vis tonen, kiest Sparnaay voor meer hedendaagse lekkernijen zoals een broodje gezond, bakje patat en cheeseburger. Het werk van Tjalf Sparnaay is zoals hij het zelf noemt megarealistisch. Met zijn enorme uitvergrotingen en fotorealistische precisie intensiveert hij de kijkervaring en wekt hij de eetlust op. Op een broodje kaas kun je stuk voor stuk de sesamzaadjes er haast afplukken en bij een gebakken eitje heb je de neiging de belletjes door te prikken. Zo weet Sparnaay met zijn opgeblazen voedselstillevens voort te borduren op de traditie van dit soort werken stammend uit de Gouden Eeuw. Net als de meeste fotorealisten fotografeert Sparnaay zijn stillevens. Desalniettemin schildert hij niet exact de foto na, maar maakt hij meerdere transformaties van het stilleven aan de hand van diverse traditionele kwasten en hedendaagse visuele media.
De uitvergrote voedselstillevens spreken telkens weer tot de verbeelding. En dat is precies wat Sparnaay met zijn kunst voor ogen heeft; verwonderen. Door een broodje gezond uit zijn context te halen en extreem uit te vergroten, laat hij de beschouwer verwonderd kijken naar iets gewoons. Hij noemt dit zelf ‘het schone van het gewone’. Van een oerhollands zakje krentenbollen tot een pot piccalilly en van een maatje haring tot een ingepakte kermislolly. In de tentoonstelling Delicious Paintings kan men deze verwondering zelf ervaren in Museum Jan van der Togt. En wie er thuis van wil nagenieten, kan dat met de bijbehorende tentoonstellingspublicatie. Hierin staan de werken die op de tentoonstelling pronken paginagroot afgebeeld begeleid door een inleidend essay van Nederlands culinair publiciste Janny van der Heijden, een voorwoord van museumdirecteur Marieke Uildriks en een ingekort artikel van kunsthistoricus Jody B. Cutler-Bittner. In deze laatste bijdrage leert de lezer meer over de fotorealistische schilderijen van etenswaar en smaak in naoorlogse kunst. De lezer krijgt een introductie van deze stroming en ontdekt in welke traditie de werken van Sparnaay te plaatsen zijn. Sparnaay startte met zijn megarealistische werken nadat hij in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw kennismaakte met het fotorealisme in Amerika. Uiteraard is in de publicatie genoeg aandacht voor de eigenheid van Sparnaays werk. De rijk geïllustreerde publicatie laat de lezer kennismaken met zijn kunst. Aan de hand van een selectie werken wordt je als lezer verrast en krijg je te zien hoe zijn kunst gewone dingen bijzonder maakt, ook ons voedsel. Kortom, de publicatie is zeker de moeite waard en de bijzondere voedselstillevens zullen eenieder verrassen!
Vera Weterings
De tentoonstelling Delicious Paintings – Tjalf Sparnaay is verlengd tot en met 1 maart 2020 in Museum Jan van der Togt in Amstelveen.