Gauguin & Laval op Martinique

Het Van Gogh Museum in Amsterdam toont momenteel een tentoonstelling over de kunstenaarsvrienden Paul Gauguin (1848-1903) en Charles Laval (1861-1894). In de tentoonstelling zijn de warme, kleurrijke schilderijen die Gauguin en Laval op het exotische eiland Martinique maakten voor het eerst samen te zien. De tentoonstelling laat zien hoe allesbepalend het Caraïbische eiland was voor hun verdere artistieke ontwikkeling en hun invloed op Vincent van Gogh.

Gauguin en Laval vertrokken in 1887 uit onvrede over het decadente leven in Parijs naar Martinique op zoek naar nieuwe inspiratie. De twee kunstenaars hadden elkaar in de zomer van 1886 leren kennen in het Bretonse dorpje Pont-Aven waar ze allebei op zoek waren naar het ‘onbedorven leven’. In Martinique maakten ze kunst gebaseerd op de esthetiek van hun omgeving. Behalve op de natuur richtten zij zich op de zwarte bewoners van Martinique, vanwege hun schilderachtige verschijning. Hiervoor gebruikten ze nieuwe perspectieven op vlakverdeling en kleurgebruik. Gauguin en Laval schilderden vooral vrouwen, waarbij de vrouwen bij Laval groter en beeldvullend zijn. Al was Gauguin er erg productief, hij was duidelijk nog zoekende naar een eigen stijl. Je zou het zijn grote leermoment kunnen noemen vóór zijn grote doorbraak. De invloed van Martinique ebde nog lang na in het werk van Gauguin en Laval. Ze hadden er nieuwe onderwerpen ontdekt en een vernieuwende stijl ontwikkeld. Na hun terugkeer in het Bretons Pont-Aven voerden ze de vereenvoudiging van vorm en lijn verder door.

Op Martinique werden allebei de kunstenaars ziek. Laval zou gele koorts hebben gehad, Gauguin had malaria en dysenterie. Gauguin was in november terug in Frankrijk. Laval bleef langer. Terug in Parijs kreeg Gauguin bezoek van Vincent van Gogh en zijn broer Theo. De broers waren onder de indruk van zijn werk: ze vonden het heel modern, met die plat-decoratieve vlakken, vreemde kleuren en hoge horizon. Het was het begin van een artistieke vriendschap.

“Wat Gauguin over de tropen vertelt, vind ik prachtig. Vast en zeker ligt daar de toekomst van een grote opleving van de schilderkunst. (…) Niet iedereen is vrij of in de positie om te emigreren, maar wat zouden er een dingen te doen zijn! Ik vind het jammer dat ik niet tien of twintig jaar jonger ben, dan zou ik zeker heen gaan.”  - Vincent van Gogh aan Theo vanuit Arles, 27 of 28 oktober 1888

De tentoonstelling biedt een intiem overzicht in een korte periode van twee aan elkaar gewaagde kunstenaars waarbij je als bezoeker de werken met veel plezier zult vergelijken en een inkijkje krijgt in hun reis. Martinique was voor hen een ongecompliceerd paradijs dat ze verbeeldden in warme, kleurrijke schilderijen waarbij ze voorbij gingen aan de harde, dagelijkse realiteit op het eiland. Naast de uitgewerkte pastels is er op de tentoonstelling ook aandacht voor de prachtige voorstudies,  aangevuld met beeldjes, brieven en schetsen.

Vera Weterings

De tentoonstelling Gauguin & Laval op Martinique is nog tot en met 13 januari 2019 in het Van Gogh Museum in Amsterdam te zien.