Recensent: Vera Weterings
Goden, monsters en helden. De mythologie van de oude Grieken, Josho Brouwers
Athenaeum-Polak & Van Gennep, Amsterdam 2014
ISBN 978 90 253 0252 8
Paperback, met illustraties in zwart-wit, appendices, literatuur en register
200 pagina’s
€ 18,99
Goden, monsters en helden
Het complex van Oedipus, de kwelling van Tantalus, de hiel van Achilles en de ogen van Argus, het zijn uitdrukkingen die iedereen kent en hun oorsprong hebben in de Griekse mythologie. Echter niet alleen om deze uitdrukkingen te begrijpen, ook om de kunst van de afgelopen eeuwen te doorgronden, is enige kennis van de mythologie geen overbodige luxe. Neem bijvoorbeeld het schilderij van Pieter Bruegel de Oude dat een landschap toont met de val van Icarus (ca. 1558) of het meer recentere werk van de auteur David Gemmell (1948-2006), die een nieuwe versie van het verhaal van de Trojaanse oorlog schreef, gepubliceerd als Lord of the Silver Bow (2005), Shield of Thunder (2006) en Fall of Kings (2007). Een ander voorbeeld is Gijsbrecht van Aemstel van Joost van den Vondel (1857-1679), waarin de stad Amsterdam rond 1300 uiteindelijk dankzij een list met het schip Het Zeepaard wordt ingenomen. De vergelijking met het houten paard van Troje is duidelijk aanwezig. Er zijn vele boeken geschreven over de Griekse mythen. Het boek Goden, monsters en helden is anders dan de meeste van deze boeken en gaat dieper in op zowel de bekende als de onbekende mythen. Het doel is op deze manier de kennis van de lezer te sterken bij het beter begrijpen van kunstwerken, romans en films die geïnspireerd zijn door Griekse mythen.
Goden, monsters en helden is het eerste boek voor het Nederlandse taalgebied waarin mythen van de oude Grieken niet alleen worden naverteld, maar ook expliciet worden voorzien van een bronvermelding en waarin iets wordt geschreven over de cultuurhistorische context waarin de mythen zijn gevormd. Brouwers geeft in zijn werk aan dat er wel al boeken zijn geschreven over de mythen, maar dit zijn meer algemene werken over de mythen. Zo noemt hij Griekse mythen en sagen, een Nederlandstalige bloemlezing van het oude Sagen des klassische Altertums van Gustav Schwab (1792-1850). Ook noemt hij Romeinse sagen en verhalen (1958) van Onno Damsté als een beginpunt. Bij beide werken merkt hij echter op dat het qua bronvermelding wel aan het een en ander schort. Dat heeft Brouwers in zijn werk meer dan goed gemaakt. Zo biedt hij achterin zijn werk een hoofdstuk waarin hij per hoofdstuk ingaat op de bronnen die hij heeft gebruikt en reikt hij de lezer ook literatuur aan mocht deze zich verder willen verdiepen in het onderwerp.
Auteur Josho Brouwers (1980) studeerde archeologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en promoveerde aldaar in 2010 op een proefschrift over oorlogvoering in het vroege Griekenland. Brouwers is tevens redacteur van het tijdschrift Ancient Warfare. In Goden, monsters en helden behandelt Brouwers de mythen op grotendeels chronologische wijze; van het ontstaan van de wereld en de eerste goden tot de opkomst van het Olympisch pantheon van Zeus. Bij zijn selectie aan mythen focust Brouwers zich op de vroegste mythen, dat betekent dat de voornaamste bronnen die Brouwers voor zijn studie gebruikte teksten zijn die tussen circa 700 en 400 voor Christus zijn vastgelegd. Brouwers slaagt er niet alleen in deze mythen op heldere wijze samen te vatten, maar geeft de lezer ook een rijk inkijkje in de historische bronnen en invloeden uit het oude Griekenland.
In zijn eerste hoofdstukken legt Brouwers de nadruk op de goden, vervolgens behandelt hij de eerste mensen en helden in de mythen en afsluitend worden de grote episoden uit het legendarische tijdvak behandeld. Dit zijn de geschiedenis van de stad Thebe en de strijd om Troje. Voor een beter begrip van de ontwikkeling van het oude Griekenland heeft Brouwers een beknopt historisch overzicht in zijn eerste appendix toegevoegd.
Na het lezen van Goden, monsters en helden weet je als lezer een stuk meer over de herkomst van vele mythen en verschillende interessante wetenswaardigheden omtrent deze mythen. Naast de heldere schrijfstijl van Brouwers is dit boek ook zeker een aanrader doordat het anders dan veel boeken over mythen, ook de minder bekende mythen onder de aandacht brengt. Voor wie geïnteresseerd is in de Griekse Oudheid of houdt van mysteries, is dit boek zeker een aanrader.
Vera Weterings