Je hebt de posters vast wel zien hangen ‘Bij jou om de hoek. Het grootste Museum van Nederland’, dit was onderdeel van een campagne van Museum Catharijneconvent rondom hun bijzondere project het Grootste Museum van Nederland. Geen gigantisch nieuw museumgebouw volgepropt met kunst, maar bestaande kerken die hun deuren (vaker) openen. Het idee voor het Grootste Museum van Nederland startte bij de publicatie van het boek Kerkinterieurs in Nederland. Dit boek, dat is verschenen bij WBOOKS, was een samenwerking tussen Museum Catharijneconvent, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en vele wetenschappelijke en kerkelijke partners. Tijdens de totstandkoming van het boek realiseerden de makers zich dat de Nederlandse kerken gezamenlijk de grootste kunstcollectie in Nederland herbergen en hoewel velen op vakantie wel als vast onderdeel een kerk in het buitenland bezoeken, doen ze dat niet in eigen land.

Het boek over kerkinterieurs toont de schoonheid van de rijkdom van het Nederlandse kerkinterieur. In Kerkinterieurs in Nederland wordt aan de hand van de honderd meest opmerkelijke kerkinterieurs de veelzijdigheid van het Nederlandse kerkinterieur belicht; van barokke schuilkerken tot strakke naoorlogse interieurs en van uitbundig gedecoreerde negentiende-eeuwse katholieke kerken tot een sobere protestantse inrichting. Zo leidde het boek tot de ambitie om kerken toegankelijker te maken voor mensen die meer zijn dan een reguliere kerkganger, maar ook geïnteresseerd zijn in de rijke geschiedenis. Dat was het begin van het Grootste Museum van Nederland.

Maar hoe pak je zo’n megalomaan project aan om het Grootste Museum van Nederland te openen? Museum Catharijneconvent schakelde de hulp in van ontwerpbureau Fabrique en ging de uitdaging aan. Tijdens MuseumNext 2017 gaven zij in De Doelen in Rotterdam inzicht in de aanpak van dit project waarbij zij allereerst de focus legden op de bezoekers. Doordat een kerk niet altijd open lijkt, is het belangrijk om mogelijke barrières weg te halen, met andere woorden de kerk moet een uitnodigende uitstraling hebben zodat potentiële bezoekers niet hoeven te twijfelen over vragen zoals "Is de kerk open?" of "Verstoor ik een dienst?". Eenmaal binnen zal de kerk bij veel bezoekers voor een wow-effect zorgen, het interieur is immers vaak indrukwekkend. Toch zorgt dat niet voor een totale beleving. Door het ontwikkelen van een audiotour die verrassende inzichten biedt en (on)bewuste vragen beantwoordt wordt deze beleving geboden: hoe lang duurde het om de kerk te bouwen? Welke heilige is afgebeeld en waar herken ik die aan? Wie lieten zich begraven in de kerk? Hoe zat het ook alweer met de Beeldenstorm? Bij veel mensen ontbreekt de kennis om te begrijpen wat er te zien is. In het Grootste Museum van Nederland hoort de bezoeker de verhalen over de kerk en de kunstwerken zonder de beleving van de indrukwekkende gebouwen en interieurs te verstoren. Bezoekers kunnen dwalend door de kerk op verschillende plekken een ander verhaal horen of zich laten meevoeren met een tour die alle highlights aan het licht brengt. Belangrijk aspect: de bezoeker kan zelf kiezen voor een uitgezette rondleiding of zelf dwalen en op zelfgekozen plekken extra informatie tot zich nemen.

De audiotour is inmiddels gereed en sinds 6 juli kunnen bezoekers van het Grootste Museum van Nederland er gebruik van maken. Die dag openden namelijk elf kerken en twee synagogen hun deuren vaker, het gaat om onder andere vier kerkjes in Groningen, de Cenakelkerk van de Heilig Landstichting, de Basiliek van de Heiligen Agatha en Barbara in Oudenbosch en de synagoge van Enschede. Zij verruimen hun openingstijden en bieden de speciale audiotour aan voor drie euro.

Vera Weterings

Kijk voor meer informatie op de website van het Grootste Museum van Nederland.