Schilderen zat in het bloed van de familie Kruseman. Deze familie vormt een geslacht met verschillende generaties kunstenaars, net als de kunstenaarsgeslachten Koekkoek en Maris. Opvallend is dat de telgen uit de Krusemanfamilie zich specialiseerden in verschillende genres. Cornelis Kruseman (1797-1857) schilderde met name portretten en Bijbelse onderwerpen. Jan Adam Kruseman (1804-1862) was een geliefd portretschilder. Cornelis Kruseman (1816-1882) staat bekend om zijn romantische landschappen. Hendrik Dirk Kruseman van Elten (1829-1904) maakte landschappen in olieverf of als ets of lithografie. Jan Theodoor Kruseman (1835-1895) schilderde met name zeegezichten.

Zo’n zestig kunstwerken van deze kunstbroeders zijn momenteel te zien in een tentoonstelling in het Stedelijk Museum Alkmaar. De tentoonstelling was eerder te zien in Museum Jan Cunen in Oss en is afgelopen weekend in Alkmaar geopend. De tentoonstelling werd zeer passend geopend met een recital van romantische liederen. Dit is zeer toepasselijk als je bedenkt dat Cornelis Kruseman in 1825 het Portret van de operazangeres Amalia Schütz als Desdemona vervaardigde. Amalia Schütz(1803-1852) was een Oostenrijkse sopraan die samen met haar man, bariton Karl August Schütz, geregeld optrad in de Hoogduitsche Schouwburg in Amsterdam. Kruseman, als theaterliefhebber, zal haar daar hebben zien optreden. Het portret toont Schütz in haar rol als Desdemona, een hoofdpersonage uit Rossini’s opera Ohtello, tijdens het zingen van de aria Assisa al piè d’un salice.

 

 

Zoals de genres van de kunstbroeders Kruseman zeer verschillend zijn, zo laat de tentoonstelling ook de grote verscheidenheid aan parels uit deze kunstenaarsfamilie zien. Op de tentoonstelling ontbreekt dan ook niet Cornelis Krusemans historiestuk uit 1832 Philips II beschuldigt prins Willem van Oranje te Vlissingen bij zijn vertrek uit de Nederlanden in 1559. Het is erg belangrijk dat dit werk nu in het Stedelijk Museum Alkmaar is te bewonderen, aangezien het een langdurig bruikleen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed aan de Tweede Kamer der Staten Generaal betreft. Het historiestuk toont de opgekropte woede van de Spaanse koning Philips II over het verzet van de Nederlandse adel tegen zijn bewind. Willem van Oranje verdedigde zich met de opmerking dat het verzet van de Staten uitging. Philips zou toen de beroemde woorden geroepen hebben: “Nee, niet de Staten, maar gij! Gij!” Kruseman koos waarschijnlijk voor deze, al dan niet op waarheid berustende,

historische anekdote om aan te haken op de anti-roomse gevoelens die toentertijd werden aangewakkerd door de Belgische opstand.

Ook landschapsschilder Fredrik Marinus Kruseman is volop vertegenwoordigd in de tentoonstelling. Frederik verbleef enige tijd in Kleef in Duitsland waar hij verschillende landschappen schilderde en ook advies kreeg van de bekende landschapsschilder Barend Cornelis Koekkoek (1803-1862). In de werken van Frederik schemert hier en daar de romantische stijl van Koekkoek door.

Onder de Krusemanfamilie bevond zich ook de Alkmaarder Hendrik Dirk Kruseman van Elten. Hij reisde door Nederland, België, Duitsland en Zwitserland en maakte prachtige landschappen in olieverf. Zo vervaardigde hij in 1860 een indrukwekkend schilderij met daarop een hunebed in avondrood voor de kunstzaal van Arti et Amicitiae in Amsterdam. Opmerkelijk is dat hoewel critici niet te spreken waren over het avondrood – zij bestempelden de kleuren als te onaangenaam en onwaar – het werk toch werd bekroond met een gouden medaille.

Niet alleen in Nederland had Hendrik faam, met name in Amerika werd hij bekend. In 1865 vertrok hij naar New York waar hij zich voornamelijk richtte op het maken van etsen. Grappig is dat bij deze werken opvalt dat Hendrik in de Amerikaanse landschappen zoekt naar Nederlandse thema’s zoals sloten, knotwilgen en windmolens.

Het moge duidelijk zijn dat liefhebbers van de Romantiek hun hart kunnen ophalen bij deze tentoonstelling. De veelzijdigheid aan landschappen, zeegezichten, historiestukken en portretten zijn een lust voor het oog. Kom dat zien!

Vera Weterings

De tentoonstelling Kruseman - Kunstbroeders uit de romantiek is tot en met 2 augustus 2015 in het Stedelijk Museum Alkmaar te bezoeken.

Lees ook de recensie van het boek dat bij de tentoonstelling verschijnt: Kruseman. Kunstbroeders uit de Romantiek, Marjan van Heteren en Merel van den Nieuwenhoef.