Op Grand Tour naar Italië vanuit huis

Lijngravure van de Boog van Septimius Severus. Collectie Rijksmuseum van Oudheden.

Rijksmuseum van Oudheden biedt nu het museum tijdelijk gesloten is compacte web-exposities met telkens een andere invalshoek. Speciaal voor de Romeinenweek lichten we er een uit over negentiende-eeuwse toeristenreizen naar Italië van Ruurd Halbertsma, conservator collectie Klassieke wereld.

Het Rijksmuseum van Oudheden verzamelt archeologische objecten die dateren van de vroegste prehistorie tot en met de middeleeuwen. Maar in de collecties bevinden zich ook veel voorwerpen uit later tijd. In de online pop-up tentoonstelling Op Grand Tour naar Italië zet conservator Ruud Halbertsma die gespecialiseerd is in de klassieke wereld klassieke kunst in perspectief. Hij toont online een selectie van voorwerpen die geïnspireerd zijn op de klassieke oudheid maar van latere jaren dateren. Het gaat hierbij onder andere replica’s in brons of gips van klassieke beelden, afgietsels van antieke munten en gesneden stenen en kurkmodellen van Romeinse tempels.

Verzameling van gipsafdrukken. Collectie Rijksmuseum van Oudheden.

Kopieën van objecten die niet meegenomen konden worden waren heel gangbaar. In de museumcollectie is een grote collectie modellen van gips, kurk en zogenaamde ‘galvanoplastie’ te vinden. Gipsen en andere kopieën werden in de negentiende eeuw dan ook zeker niet als minderwaardig gezien en soms zelfs geruild tegen originelen. Zo bevinden zich in de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden onder andere zeventiende-eeuwse gipsafgietsels van de Zuil van Trajanus in Rome en series beelden die kort na belangrijke ontdekkingen in Griekenland zijn gemaakt.

Kurkmodel van de Tempel van Neptunus. Collectie Rijksmuseum van Oudheden.

In de tentoonstelling wordt een kurkenmodel van een tempel uitgelicht. Het is een erfenis van de oude Griekse nederzetting Poseidonia, die later Paestum werd genoemd. De tempels van Paestum vielen op voor de welgestelden die in de achttiende en negentiende eeuw een culturele reis naar Italië maakten, een zogenaamde Grand Tour. De tempels waren immers van archaïsche Griekse architectuur en daardoor veel logger en zwaarder dan de ranke Romeinse bouwvormen in de omgeving. Hierdoor werden de tempels van Paestum een topattractie voor de grandtouristen in Napels en namen velen van hun gravures mee of een kurkmodel zoals het exemplaar uit de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden.

Vera Weterings

Nieuwsgierig naar meer van dit soort objecten? Bekijk deze en andere pop-up tentoonstellingen op de website van het Rijksmuseum van Oudheden.