Recensent: Vera Weterings
Romeins verkeer. Weggebruik en verkeersdrukte in het Romeinse Rijk, Cornelis van Tilburg
Primavera Pers , Leiden 2014
ISBN 90 5356 7607
Paperback met zwart-wit en kleurenillustraties en literatuur
136 pagina’s
€19,50
Romeins verkeer
Het boek Romeins verkeer biedt achtergronden bij weggebruik en het verkeer ten tijde van het Romeinse Rijk. Zo gaat het werk in op het Romeinse wegennetwerk, weggebruikers, verkeersdrukte, tolposten en stadspoorten en verkeersbeleid.
Romeins verkeer. Weggebruik en verkeersdrukte in het Romeinse Rijk verschijnt als herziene versie. De eerste druk van Romeins verkeer verscheen in 2005 en is uitverkocht. Het werk is van de hand van Cornelis van Tilburg, onderzoeker bij de opleiding Griekse en Latijnse Taal en Cultuur aan de Universiteit Leiden. Van Tilburg richt zich in zijn onderzoek op verkeer en infrastructuur in de Oudheid, met een focus op verkeer en wegen in het Romeinse Rijk. Hij heeft al verschillende boeken en artikelen over dit onderwerp gepubliceerd in het Nederlands en Engels.
Tussen zijn eerste druk in 2005 en de herziene uitgave heeft Van Tilburg niet stil gezeten. Zo is het werk ook in het Engels verschenen: Traffic and Congestion in the Roman Empire (2007). Ook heeft Van Tilburg een aantal artikelen over het onderwerp geschreven: ‘Gates, Suburbs and Traffic in the Roman Empire’, BABesch 83 (2008) 133-147 en , ‘Traffic Policy and Circulation in Roman Cities’, Acta Classica 54 (3022).
Deze herziene versie van Romeins verkeer is rijkelijk geïllustreerd in kleur, waar de oude versie nog vaak zwart-wit afbeeldingen toont en de afbeeldingen niet altijd bij de tekst plaatst. Qua inhoud wijkt het boek niet veel af van de vorige uitgave. Een grote vooruitgang is de toevoeging van bronvermelding bij de gebruikte citaten. Daarnaast heeft Van Tilburg ook nieuw verschenen publicaties tot zich genomen voor zijn onderzoek, waaronder Roman Urban Street Networks (2011) van A. Kaiser, Rome, Ostia, Pompeji. Movement and Space (2011) van R. Lawrence en D.J. Newsome (eds.), Stadsverkehr in der antiken Welt (2008) van D. Merstens (ed.) en ‘Traffic, space and legal change around the Casa del Marinaior at Pompeii (VII 15.1-2)’, BABesch 84 (2009) van D. Newsome.
De nieuwe versie van Romeins verkeer is op een aantal plekken aangevuld. Zo is er een bijlage over voertuigen in schriftelijke bronnen toegevoegd, gebaseerd op de dissertatie Karren en wagens : constructie en gebruik van voertuigen in Gallia en de
Romeinse Rijn-Donauprovincies van Tess Doorewaard. Ook is de passage over de Porta Trigemina (p.97) iets meer weloverwogen op papier gezet vergeleken met de passage in de vorige druk (p. 112). Waar in de vorige versie op basis van de naam Porta Trigemina (driedubbele poort) wordt aangenomen dat dit het enige voorbeeld is van een poort met drie openingen in Rome, wordt dit in de herziene versie in twijfel gebracht. De naam Porta Trigemina zou immers ook kunnen slaan op de drielingbroers Horatius die door de poort de stad uit gingen om tegen hun rivalen, de drielingbroers Curiatius te vechten.
Daarnaast is ook de passage over eenrichtingsverkeer uitgebreid op basis van recent onderzoek van Eric Poehler. Zo blijkt dat wanneer een route voor eenrichtingsverkeer werd uitgezet die route niet altijd gehandhaafd bleef. Poehler toont volgens Van Tilburg aan dat in regio VI in Pompeji sprake was van een dynamisch verkeersplan dat door het stadsbestuur regelmatig werd aangepast.
“Het verkeer op de Mercuriusstraat reed aanvankelijk oostwaarts, maar later westwaarts. Aanwijzingen hiervoor zijn te vinden in de slijtagesporen van hoekstenen en stoepranden.” (p. 127)
Romeins verkeer gaat niet alleen in op het gebruik van de wegen voor handel, de verkeersregels en de weggebruikers, maar handelt ook over het wegennet an sich. Zo worden de aanleg van de wegen, de criteria waaraan deze moeten voldoen en de bouw van tunnels, bruggen en tolpoorten in het werk behandeld. De verschillende thema’s worden gestructureerd onderzocht en de tekst is vlot geschreven en van vele illustraties voorzien. Ook worden vele uitvoerige citaten gebruikt om het behandelde thema te verduidelijken.
In het werk worden vragen beantwoord zoals: wie gebruikten die wegen? Waren ze druk? Kenden de Romeinen ook al files? Hoe zat het met de verkeersregels? Of hadden ze die niet nodig? Het werk biedt echter geen nieuwe inzichten, maar geeft een helder overzicht op basis van kennis uit bestaande literatuur. Dat neemt niet weg dat de publicatie interessant is voor eenieder die geïnteresseerd is in het Romeins wegennetwerk. Bovendien kan het boekje prima dienen als startpunt bij onderzoek naar weggebruik en verkeer in het Romeinse Rijk. Het is vlot geschreven en rijkelijk geïllustreerd, dit maakt Romeins verkeer een prachtige inleiding in het onderwerp.
Vera Weterings