Kunstenaars vereeuwigden graag het strand van Scheveningen; van de Romantiek tot de Haagse School. De strijd tegen het water met dreigende luchten en woeste zeeën vormde een eindeloze inspiratiebron. En ondanks de verwoestende stormen bleef het traditionele vissersleven op Scheveningen eeuwenlang onveranderd en ook voor veel kunstenaars een fascinerend onderwerp. Kunstenaars maakten tekeningen voor gedenkboeken om rampen en stormen vast te leggen voor het nageslacht en geld in te zamelen voor de slachtoffers.
De Allerheiligenvloed van 1570 was een van de ergste waterrampen in de Nederlandse geschiedenis. Tijdens deze ramp woedde drie dagen lang een extreme storm langs de gehele kust en verdronken duizenden mensen. Een andere historische storm is die van 4 februari 1825 die door Schelfhout werd vastgelegd in een schets voor boekhandelaar Immerzeel. Schelfhout over de ramp in zijn correspondentie met de boekhandelaar: “toen de verschrikkelijke storm en hogen watervloed allerverschrikkelijkst woedde.. ben ik daar ooggetuigen geweest van een schouwspel, waarvan bij de herdenking mij het hart nog in een krimpt.”
De storm van 1894 bracht een grote ravage aan Scheveningen en symboliseerde het einde van een tijdperk. Deze storm woedde in de avond van 22 december 1894 en verwoeste de bommenvloot, die vanwege de winterstop die dag op het strand gestald was. De gevolgen van de storm waren groot voor Scheveningen. Er werden golfbrekers en een strandmuur gebouwd om de kustlijn te beschermen waardoor er steeds minder ruimte overbleef voor de traditionele visserij. Hendrik Willem Mesdag maakte een serie werken die de storm in beeld bracht en schroomde daarbij niet om de lelijkheid van de kapotte bommen te benadrukken. Hierdoor is de serie werken niet alleen uitzonderlijk in zijn oeuvre, maar vormt hij ook een schril contrast met de vredige thema’s die de Haagse School over het algemeen kenmerken. De foto’s en schilderijen van Mesdag zorgen nog jarenlang voor aandacht voor de storm en inspiratie voor andere kunstenaars.
De serie van Mesdag vormt samen met dit soort taferelen het onderwerp van de tentoonstelling Storm in Panorama Mesdag in Den Haag. Maar naast woeste taferelen is er ook aandacht voor de stilte na de storm in werken van kunstenaars als Louis Meijer, Willem Antonie van Deventer en Jozef Israëls. Zij stonden nog in de romantische traditie maar kozen in plaats van sensationele momenten op onstuimige zeeën voor de stilte na de storm. In hun werk klaart de lucht juist op, bedaren de golven en oogt het strand leeg. Hierdoor vormen de werken een schitterend contrast met de woeste taferelen van Mesdag en andere tijdgenoten.
Vera Weterings
De tentoonstelling Storm is nog tot en met 3 maart 2019 te bezoeken in Panorama Mesdag in Den Haag.