Onder lezers blijft het een punt van discussie; is de E-reader met het elektronische boek de toekomst of zal het papieren boek ook de komende jaren nog een vertrouwd object blijven? Voorstanders van het e-book wijzen op het gemak bij vervoer, je kunt honderden boeken met je meenemen zonder dat je een grammetje meer in je tas hoeft te dragen. Bovendien zijn elektronische boeken goedkoper, zowel in productie als voor de consument. Liefhebbers van het papieren boek kunnen daar meestal niet veel meer tegenoverstellen dan het bladergemak in een fysiek boek, en een onbestemd gevoel dat het toch prettiger leest in een ‘echt’ boek dan in een digitaal document.
Maar er is hoop voor de papierfans! Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt namelijk dat het papieren boek wel degelijk voordelen heeft ten opzichte van zijn digitale broertje. Daar waar de digitalisering van teksten het hardst toeslaat, in de academische wereld en de universiteitsbibliotheken, blijkt het papieren boek een aantal niet te onderschatten voordelen te bieden. In het magazine van de Koninklijke Bibliotheek van januari 2016 zet hoogleraar boekwetenschap Lisa Kuitert ze op een rij. Zo blijkt het lezen van papier tot een beter tekstbegrip te leiden dan wanneer men een e-book leest. Dit onderzoek is uitgevoerd onder jonge kinderen, die met de iPad in de hand zijn opgegroeid. Van een generatiekloof tussen ‘digital natives’ en ouderen is hier dus geen sprake. Bovendien wordt je ook minder afgeleid wanneer je een fysiek boek leest, dan wanneer je vanaf een scherm informatie tot je neemt. Daarbij blijkt dat andere zintuigen eveneens een rol spelen bij de informatieverwerking, door middel van reuk en tastzin worden de hersenen bij het lezen van een papieren boek gestimuleerd informatie te verwerken.
Een voordeel van digitale boeken is natuurlijk dat ze heel gemakkelijk op trefwoorden te doorzoeken zijn, maar door op deze manier enkel de stukken te lezen die relevant lijken voor de vraag die de lezer beantwoord wil krijgen, mist deze wel de context en achtergronden die in de rest van het boek gegeven worden, en die waarschijnlijk helpen bij een beter begrip van de stof. Bovendien mis je eventueel relevante informatie waar je niet in eerste instantie naar op zoek was, maar die wel heel nuttig zou kunnen zijn. Het idee dat het papieren boek niet meer van deze tijd is en vervangen zou moeten worden door een digitale opvolger, brengt meer nadelen met zich mee dan aanvankelijk gedacht. Als eeuwenlang hulpmiddel bij de verspreiding van wetenschappelijke kennis, komt de wetenschap nu het medium waaraan zij zo veel te danken heeft te hulp. Het fysieke boek geeft zich niet gemakkelijk gewonnen.
Wouter van Dijk