De Krim. Goud en geheimen van de Zwarte Zee, Toon Vugts (red.)

WBOOKS, Amsterdam 2014
ISBN: 978 94 625 8002 2

Paperback, kaarten, plattegronden, reconstructietekeningen, kleurenillustraties, literatuurlijst

166 pagina’s
€ 24,95

De Krim

De Krim. Goud en geheimen van de Zwarte Zee verschijnt tegelijk met de gelijknamige tentoonstelling in het Allard Pierson Museum. Hoewel het boek gelijktijdig verschijnt is het geen tentoonstellingscatalogus. Toch is het werk een aanvulling op de tentoonstelling. De thema’s die in de tentoonstelling naar voren komen, worden in het boek in verschillende studies behandeld.

De publicatie stond onder tekstredactie van Toon Vugts. De beeldredactie en -coördinatie was in handen van Paulien Retèl van de Universiteit van Amsterdam. De Krim verschijnt in de Allard Pierson Museum Serie.  Eerder verschenen in de serie Eeuwig Egypte (2013),Troje. Stad, Homerus en Turkije (2012), Paard en Ruiter op de steppe van Mongolië(2012) en Etrusken. Vrouwen van aanzien, mannen met macht (2011).
In het voorwoord van De Krim begint Wim Hupperetz, directeur van het Allard Pierson Museum, met de vraag ‘waar begint en waar eindigt dit Europa?’ Hij stelt dat deze zeer actuele vraag alleen beantwoord kan worden door naar de oorsprong van onze cultuurgeschiedenis te kijken. Oekraïne en meer specifiek de Krim spelen daarbij een cruciale rol. Toen hij dit schreef was nog niet bekend dat het onderwerp van dit boek zo’n actueel thema zou zijn ten tijde van de tentoonstelling. Toen was immers nog niet bekend wat voor conflicten er op de Krim te wachten stonden in het eerste kwartaal van 2014. Hoe toepasselijk zijn dan zijn woorden:

Europa is geen gebied maar een idee, kent al eeuwenlang een grote dynamiek die wordt gevoed door culturele, economische en politieke veranderingen, en kan nooit als vanzelfsprekend worden aangenomen. (p.7)

In de publicatie en de gelijknamige tentoonstelling ligt de focus op de cultuurgeschiedenis van de Krim van de Oudheid tot de vijftiende eeuw. De Krim is een regio die Europa met Rusland en Azië verbindt en in vorige eeuwen via de zijderoute verbonden was met China. Aan de hand van voorwerpen laat het boek zien welke culturen neerstreken in het gebied van de Krim en welke kenmerkende culturele aspecten zij meenamen. Opmerkelijk aan deze geschiedenis is de dynamische culturele uitwisseling en het vreedzaam samenleven van verschillende volkeren.

In de publicatie komt duidelijk naar voren dat de Krim in cultureel opzicht een internationale ontmoetingsplaats was waar vele oosterse en westerse talen werden gesproken en veel geloofsovertuigingen werden getolereerd. In de loop van twee millennia na de aankomst van de Griekse kolonisten werd de samenstelling van de Krim steeds diverser. Op het schiereiland kwamen steeds nieuwe etnische groepen die stukjes van hun cultuur meebrachten. Kortom, de Krim vormde een allegaartje aan volken en culturen, dit wordt ook al kort aangestipt in de inleiding:

Voor het eerst krijgen we een goed beeld van de smeltkroes die de Krim en het Zwarte Zee-gebied duizend jaar lang waren, vanaf de periode van de Griekse kolonisatie tot het begin van de vroege Middeleeuwen. (…) Dit project laat zien dat de Europese cultuurgeschiedenis onlosmakelijk verbonden is met het belangrijke erfgoed van Europa. (p.7)

De Krim neemt de lezer mee op een chronologische reis door de geschiedenis van de Krim, van de Grieken en barbaren tot de zijderoute en van de hoofdstad van het Bosporusrijk tot de invasie van de Goten. Aan de hand van verschillende hoofdstukken wordt beschreven hoe de diverse volkeren hun stempel hebben gedrukt op de historie van het gebied. Zo speelden onder andere de Goten, Germanen en Romeinen een rol. Dat zij hun sporen achterlieten, blijkt uit de verschillende grafvondsten en (pronk)graven.

Hoewel het werk zeer specifiek ingaat op de verschillende archeologische vondsten die de lezer informatie geven over de bewoning op de Krim, blijft het boek onsamenhangend. De hoofdstukken zijn geschreven door verschillende auteurs en zijn gemakkelijk los van elkaar te lezen. Ook ontbreekt een afsluitend hoofdstuk. De Krim eindigt abrupt bij de verovering door de Osmanen op de Krim-Goten in 1475. Er wordt nog kort vermeld dat de cultuur van de Krim-Goten pas in de achttiende eeuw verdween, maar verder blijft de geschiedenis na de vijftiende eeuw voor deze publicatie een blanco pagina. Dit is wat mij betreft een gemis, een afsluitende alinea met daarin een kort verloop van de laatste eeuwen van de geschiedenis van de Krim had het boek gesierd.

Al met al is De Krim een gedegen publicatie. De illustraties zijn een mooie aanvulling op de tekstuele verwijzingen naar de vele archeologische vondsten. Ook biedt de publicatie een fraai verlengstuk van de tentoonstelling in het Allard Pierson Museum.

Vera Weterings

De Tentoonstelling De Krim. Goud en geheimen van de Zwarte Zee is van 7 februari 2013 tot en met 18 mei 2014 in het Allard Pierson Museum in Amsterdam te zien. Inmiddels is de tentoonstelling verlengd tot 31 augustus 2014.