Recensent: Vera Weterings
Ferdinand Bol | Het huis, de collectie, de kunstenaar, Tonko Grever, Willem te Slaa en Quirine van Aerts
Uitgeverij WBOOKS i.s.m. Museum van Loon, Zwolle 2017
ISBN 9789462582200
Paperback met flappen, met illustraties in kleur en notenapparaat.
72 pagina's
€ 14,95
Ferdinand Bol | Het huis, de collectie, de kunstenaar
In het hart van de Amsterdamse grachtengordel ligt aan de Keizersgracht 672 Museum Van Loon, dat sinds 1973 voor publiek is opengesteld. In het museum kunnen bezoekers de sfeer proeven van de rijkdom die de stad in de zeventiende eeuw beleefde. Wat velen echter niet weten is dat het een van de weinige plekken – naast het Rembrandthuis – is waar men kan zien hoe groot het aanzien van kunstenaars was in de zeventiende eeuw. Het grachtenpand werd in 1672 voltooid en de eerste bewoner was de schilder Ferdinand Bol, een leerling van Rembrandt.
Museum Van Loon vindt het tijd worden dat er meer aandacht is voor deze eerste bewoner en heeft dit najaar besloten om de schilderijencollectie van Ferdinand Bol in het koetshuis van het museum te tonen en op deze manier de aandacht te vestigen op deze beroemde eerste bewoner en de kunstverzameling die Ferdinand Bol bijeenbracht. Bij de tentoonstelling is een publicatie verschenen waarin dieper wordt ingegaan op – de titel van het boek doet het al vermoeden – het huis, de collectie en de kunstenaar.
In het eerste essay wordt ingegaan op het leven van de schilder. Hierin is te lezen hoe Bol zich na zijn leertijd bij Rembrandt ontwikkelde tot één van de belangrijkste en succesvolste schilders van zijn tijd. Niet alleen de kwaliteit van zijn werk, ook zijn familiale banden en geslaagde netwerkstrategie droegen bij aan zijn succes en vermogen. In het volgende essay wordt specifiek gefocust op de wooncarrière van Bol aan de Keizersgracht 672. Hoewel het pand was gebouwd in opdracht van koopman Jeremias van Raey, was Bol de eerste bewoner. Van Raey had op 17 december 1667 maar liefst acht percelen gekocht en ging in 1672 met architect Adriaen Dortsman in zee. Bij de voltooiing van de panden zocht Van Raey huurders voor de woning op Keizersgracht 672, dat werden Ferdinand Bol en zijn tweede vrouw Anna van Erckel. In de tijd dat Bol de woning betrok lagen de bovenste etages vol met balen rijst, Bol had Jeremias van Raey namelijk toestemming gegeven de rijst te laten liggen tot deze verkocht was. Hoe Bol in contact kwam met Van Raey is onbekend, maar Tonko Grever, directeur van Museum Van Loon, is ervan overtuigd dat de nauwe band met Rembrandt en de connecties met Jan Six of Dortsman allen tot een introductie bij Van Raey kunnen hebben geleid.
Het derde essay is het meest uitvoerige en behandelt de verzameling van Ferdinand Bol. In dit essay wordt dankzij een inventaris die Bol in 1669 ter gelegenheid van zijn tweede huwelijk liet opstellen duidelijk dat het er in de zeventiende eeuw spectaculair moet hebben uitgezien. Ferdinand Bol en zijn tweede vrouw Anna van Erckel bezaten werken van grote meester-schilders, waaronder Rembrandt, Rubens, Van Ruisdael en andere tijdgenoten. Daarbij was de verzameling een opvallende verschijning door de verscheidenheid aan genres en schildersstijlen. Bol verzamelde naast historiestukken en portretten, namelijk ook landschappen, zeegezichten en stillevens en ook zijn vrouw had een noemenswaardige verzameling.
In zowel de publicatie als de tentoonstelling zijn verschillende van deze werken te zien, tegenwoordig onderdeel van particuliere verzamelingen en collecties van (inter)nationale musea. Het compacte boekje is wellicht klein van formaat, maar rijkelijk geïllustreerd. Het boekje bevat tal van interessante wetenswaardigheden over de kunstcollectie van Bol en zijn vrouw. Het boek is zowel voor kunst- als geschiedenisliefhebbers een aanrader doordat er niet alleen aandacht gaat naar de kunst, maar ook naar het milieu waarin Bol zich bewoog en de ontwikkeling die de stad in zijn tijd doormaakte. Al met al een fraaie publicatie bij de tentoonstelling in het museum!
Vera Weterings
De tentoonstelling Ferdinand Bol | Het huis, de collectie, de kunstenaar is van 6 oktober 2017 tot en met 8 januari 2018 in Museum van Loon in Amsterdam te bezoeken.