In het centrum van Schiedam, pal naast het gebouwencomplex waarin ook het theater, stadskantoor en gemeentearchief zich bevinden, ligt nog altijd de ruïne van wat eens een kasteel was; het Huis te Riviere.

Dit Huis begon zijn bestaan aanvankelijk slechts als woontoren en werd gebouwd rond 1250. Al zo’n tien jaar later werd de toren fors uitgebreid op bevel van gravin Aleid van Avesnes (1228-1284), ook wel bekend als Aleid van Holland. Zij was gravin van Henegouwen en regentes van Holland uit naam van de nog jonge Floris V. Het Huis te Riviere groeide onder haar hand uit tot een van de grootste kastelen van het graafschap en was modern van snit. Het was waarschijnlijk de eerste vierkante burcht in Holland. Het kasteel staat ook wel bekend als Huis Mathenesse of Slot Mathenesse.

Na onenigheid met een aantal edelen tijdens haar regentschap zag zij zich na een verloren veldslag tegen hertog Otto II van Gelre (ca. 1215-1271) gedwongen terug te trekken uit Holland. Toen de kleine Floris V echter meerderjarig werd verklaard, op twaalfjarige leeftijd, stond hij haar toe terug te keren naar haar woonstee aan de Schie. Aleid liet naast het kasteel ook nog een gasthuis en een kerk bouwen in Schiedam.

Het Huis te Riviere wordt voor het eerst in bronnen vermeld in 1275 als ‘huis te Revier’. In 1572 werd het kasteel verwoest om te voorkomen dat Spaanse troepen er bezit van zouden nemen. Dit gebeurde uiteindelijk toch. Rond 1590 is daarom het kasteel definitief gesloopt, waardoor nu nog enkel een ruïne rest. Bij de ruïne werd in de jaren ‘90 toepasselijk een standbeeld van gravin Aleid geplaatst.

Wouter van Dijk