Museumnacht Maastricht 2018

Museumnacht Maastricht bij Club 13 in Boekhandel Dominicanen

Vrijdag de dertiende een ongeluksdag? In Maastricht gaven ze daar gisteren een heel andere betekenis aan, tijdens de derde editie van de Museumnacht Maastricht openden dertien art venues juist hun deuren voor een lucky night boordevol clubbing, doolhoven, kermis, magie én natuurlijk kunst, performances en video-art! Hereditas Nexus was erbij en brengt verslag uit.

Het fenomeen museumnacht bestaat sinds 2000 en is inmiddels uitgegroeid tot een programma dat steeds meer steden hebben geadopteerd. Waar het concept begon in de randstad met steden als Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht is het fenomeen ook steeds verder uitgewaaid en hebben steden verspreid over het hele land Museumnachten georganiseerd, waaronder Roermond, Breda, Groningen en ook Maastricht. De nacht is de uitgelezen kans voor musea om het museum om te toveren in meer dan alleen een plaats waar men een tentoonstelling of collectie kan bezichtigen. Tijdens de museumnacht staat vooral de jongere bezoeker centraal en wordt hierop ingespeeld middels een verrassend programma boordevol ‘hippe’ activiteiten om het publiek op een laagdrempelige manier en op verrassende wijze met kunst en cultuur in aanraking te laten komen.

Carillonconcert

De Museumnacht Maastricht op vrijdag de dertiende begon met een carillonconcert vanuit het stadhuis door de – hoe toepasselijk – dertiende stadsbeiaardier van Maastricht, Frank Steijns, die ook speelt in het orkest van André Rieu. Het stadhuiscarillon bestaat uit 49 klokken, waaronder 17 van Hemony, 26 van Eijsbouts en 6 van Petit en Fritsen. De Hemony-klokken zijn de oudste, deze stammen uit 1668 en werden gekocht bij de Amsterdamse klokkengieters Pieter en François Hemony. Met het carillonconcert gaf Steijns het startschot voor de derde Museumnacht Maastricht.

Boekhandel Dominicanen

Na het carillonconcert werd door ons als eerste Boekhandel Dominicanen aangedaan. Deze bijzondere boekhandel is gevestigd in de ruim zevenhonderd jaar oude Dominicaner Kerk en was voor één avond omgedoopt tot een ware Club 13 met door bitch en bouncer van modecollectief FASHIONCLASH en talent van de Toneel- en Kunstacademies. Bezoekers ontvingen bij binnenkomst net als in een echte club een stempel. Ook werd met een knipoog verwezen naar de pillencultuur van het uitgangsleven door het uitdelen van snoepjes. Tussen de boekentafels kon je genieten van bijzondere performance, DJ’s en je uitleven op de dansvloer. Lucky night? Dan kon je een gokje wagen aan de roulettetafel van Holland Casino Valkenburg.

Het was een zeer bijzondere ervaring om in deze buitengewone ambiance mee te dreunen op de muziek. De dertiende-eeuwse Domincanenkerk bevat als eerste gotische kerk in de Lage Landen namelijk prachtige plafond- en muurschilderingen die in het avondlicht een mysterieuze gloed kregen. De meeste van de schilderingen zijn van de hand van Jan Vassens en zijn rond 1619 aangebracht, maar het hoogtepunt is wel de wandschildering met een afbeelding van Thomas van Aquino (1224-1274) die in 1337 is aangebracht en daarmee niet alleen de oudste kerkelijke wandschildering van Nederland is maar ook de oudste afbeelding van de heilige Thomas van Aquino in Europa.

Museum aan het Vrijthof

Na dit kerkbezoek vervolgden we onze tocht door nachtelijk Maastricht naar het Museum aan het Vrijthof. Het rode gebouw waarin het museum is gevestigd valt direct op in het avondlicht. Het museum is namelijk gevestigd in het voormalige Spaans Gouvernement, een gebouw dat al in de zestiende eeuw dienst deed als buitenpaleis van Keizer Karel V. Al een aantal decennia is het een museum dat zijn oorsprong vindt in de nalatenschap van het echtpaar Wagner-de Wit in 1954. Sinds 2014 laat het museum voorzichtig de zekerheden van vaste collectiepresentaties los en ruilt deze in voor wisselende tentoonstellingen over hedendaagse kunst.

Zo was er tijdens de Museumnacht een expositie te bezoeken met werk van kunstenaar en ontwerper Ted Noten. Met de oeuvre-tentoonstelling TED is in het museum aan de hand van tassen, sieraden, 3D-geprinte objecten, installaties, projecties en fotografie te zien hoe veelzijdig deze eigenzinnige kunstenaar is. Kenmerkend aan zijn werk is dat de taal van de straat wordt gemengd met de strenge marsorde van de catwalk. Tijdens de Museumnacht is het museum dan ook voor één avond omgetoverd tot kermis waarbij het mogelijk was een originele Ted Notenring voor een euro uit de Mr Claw grijpmachine te halen, met al je kracht op een boksbal te slaan of met een cocktail te genieten van kermisgeluiden.

Drukkunstmuseum

Na al het vermaak in Museum het Vrijthof was het weer even tijd voor wat meer serieuzere zaken in één van de oudste straatjes van Maastricht. Aan de Jodenstraat 22 bezochten we het Drukkunstmuseum waar we kennis maakten met de drukkunstgeschiedenis en het bijbehorende industrieel erfgoed. Zo werden die avond demonstraties gegeven met de drukpers en stond je al direct bij het betreden van het museum in een historische drukwerkplaats van rond 1900. In het museum kijk je je ogen uit bij de vele authentieke drukpersen en materialen.

Ook wordt je verrast door het kapelgebouw dat je te zien krijgt als je door de drukwerkplaats loopt en op de met glas overdekte binnenplaats terecht komt waar je tijdens de Museumnacht kon genieten van de heerlijke klanken van het Jazz Duo Yle & Ildo. Dit kapelgebouw uit 1850 werd door de Duitse architect Carl Weber in neoclassicistische stijl gebouwd in opdracht van de toenmalige bewoner van het pand Louis Hubert Rutten. Deze katholieke priester liet de kapel met school achter zijn woonhuis bouwen omdat hij begaan was met het lot van de arme kinderen van het arbeidersproletariaat dat zich in de Maastrichtse aardewerk- en glasindustrie bevond. Tegenwoordig worden er maquettes gepresenteerd van de ‘Kamer van de Gedachtenmechanica’. Dit is een project om het kunstenaarschap van Rene Glaser, de ideeën en de technieken waarmee hij zijn werk maakt, in een “Kamer van de Gedachten- mechanica” neer te leggen. Verder was de gewelfkelder van het museum ingericht als Regout-drukwerkplaats met een originele gravuredrukpers. Medewerkers van het museum gaven hier uitleg over hoe de afbeeldingen op het bekende Regout-aardewerk in de tweede helft van de negentiende eeuw werden aangebracht.

Brouwerij Bosch

Na veel geleerd te hebben over de drukgeschiedenis van Maastricht was het tijd om de Maas over te steken, op naar Brouwerij Bosch, de laatste stadsbrouwerij van Maastricht. Als bijzonder industrieel erfgoed is het complex uniek voor Nederland, omdat zowel het exterieur als het interieur van het mouthuis, de brouwerij en directiewoning volledig intact zijn. Dat merkte je ook direct bij binnenkomst, het complex was indrukwekkend en de historische glorie was nog alom aanwezig. Zo vertelden experts over hoe het bier hier sinds 1758 werd gebrouwen en de brouwerij in 1827 in handen kwam van Nicolaas Bosch die de brouwerij samen met zijn nazaten liet uitgroeien tot één van de grootste brouwerijen van Maastricht. Toen in 1970 een einde kwam aan het brouwen van bier is de tijd stil blijven staan. Hierdoor kun je nog steeds genieten van de oude machines en materialen bewonderen. Tijdens de Museumnacht kon je op eigen gelegenheid een kijkje nemen in de mouterij, de bottelarij en de brouwerswoning. Daarnaast was het uiteraard ook mogelijk om op deze monumentale plek zelf een biertje te consumeren tijdens een optreden van de Wieker Fanfare tegen de achtergrond van de eeuwenoude gewelven van de bierbrouwerij.

Centre Céramique

De redactie van Hereditas Nexus eindigde de avond bij Centre Céramique. Het centrum tussen Wyck en Céramique op Plein 1992 met tentoonstellingen, cultureel erfgoed en boeken! Tijdens de Museumnacht was Centre Céramique voor één avond overgenomen door studenten van verschillende faculteiten aan Zuyd Hogeschool en Maastricht University. Zij presenteerden op verrassende wijze een programma met erfgoed, muziek, presentaties, performances en andere activiteiten. Zo was er bijvoorbeeld een fotostand ingericht gebaseerd op de Japanse prent Toyohara. Het Centre Céramique heeft een bijzondere en mooie collectie Japanse prenten. In dat kader was de fotostand opgezet en hadden andere studenten een spellenhoek ingericht waar je spelenderwijs de Japanse mythische figuren en hun verhaal kon leren kennen. Verderop in het museum bevond zich een museumlounge die bezoekers de mogelijkheid bood om onder begeleiding van een jazzband en interactieve lichtvoorstelling met elkaar in discussie konden gaan over de museumstukken om hen heen.

Een ander student-project heette ‘Gooi je zorgen weg. Scherven brengen geluk’. Dit project was afgeleid van de aardewerkindustrie die Maastricht heeft gekend en waardoor de grond van Maastricht vele scherven bevat. De geschiedenis van deze aardewerkfabrieken was niet altijd even rooskleurig, zo blijkt ook uit de even verderop te bekijken expositie Verloren jeugd. De tentoonstelling gaat over kinderen en hun gezinnen uit de Regout aardewerkfabrieken, het sociale verzet en over de in 1887 gehouden parlementaire enquête naar de omstandigheden in de Nederlandse fabrieken. De glas- en aardewerkfabrieken van de gebroeders Regout waren berucht, maar zeker niet de enige fabrieken in het land die kinderen lieten werken in de negentiende eeuw. Wellicht dat het kapot gooien van de schermen ook een beetje als een knipoog van verzet richting slechte werkomstandigheden van de aardewerkindustrie kan worden gezien.

Zo de avond overziend kan wel worden gezegd dat de Museumnacht Maastricht een bruisend veelzijdig feest was boordevol kunst, geschiedenis en cultuur. Ik denk dat we dan ook terecht kunnen stellen dat de Museumnacht met ruim vierduizend bezoekers wederom een succes was; het was een heerlijk avondje uit en heeft zeker uitgenodigd tot vervolgbezoeken in het historische centrum van Maastricht. Wij hebben in ieder geval een paar musea en tentoonstellingen op ons verlanglijstje staan om (nog eens wat beter) te bekijken, waaronder Robin de Puy, Randy in het Bonnefantenmuseum, Het duistere dierenrijk en de fresco’s van Boekhandel Dominicanen.

Vera Weterings

In het kader van de Nationale Museumweek zal Hereditas Nexus extra recensies van tentoonstellingspublicaties en blogs over musea en tentoonstellingen publiceren. Houd de website in de gaten!