Dat de Romeinen ook in ons land hun sporen hebben nagelaten, is de meeste Nederlanders wel duidelijk. Zeker met de toenemende aandacht voor de limes, de grenszone, die langs de Rijn dwars door ons land liep, is over aandacht voor het Romeinse verleden van Nederland weinig te klagen. In het Rijksmuseum van Oudheden is sinds kort de tentoonstelling Romeinse kust te bekijken, en daar wordt de Romeinse aanwezigheid in ons kwelderlandschap op een geheel andere en verrassende manier in beeld gebracht. In vogelvlucht volg je de Nederlandse Noordzeekustlijn van Texel naar Aardenburg in Zeeuws-Vlaanderen waarbij je geïnformeerd wordt over de Romeinse activiteit en aanwezigheid langs de kust.

Beginnend in het noorden kom je als eerste de Sommeltjesberg tegen, een grafheuvel op Texel waar Romeinse grafgiften gevonden zijn. Deze heuvel is aan het einde van de achttiende eeuw afgegraven, waarbij de Romeinse voorwerpen aan het licht kwamen. In het Noord-Hollands Archief in Haarlem zijn de nodige tekeningen nog te bekijken die destijds van de gevonden spullen gemaakt zijn. Enkele vondsten zijn te bewonderen in de tentoonstelling. Afzakkend naar het zuiden kom je onder meer langs Velsen, waar een Romeins fort en een versterkte haven hebben gelegen.

Verder trekkend  richting Zeeland volgt nog onder andere Katwijk, waar de mysterieuze Brittenburg gestaan zou hebben, een castellum dat inmiddels al lang en breed door de zee verzwolgen is maar waarvan in de loop van de geschiedenis nog enkele malen resten bij laag water te zien zijn geweest en gevonden. Leiden zelf komt aan de beurt, met het fort Matilo dat tegenwoordig op fraaie wijze deels is gereconstrueerd in de gelijknamige woonwijk. Een bekende plaats langs de route is Forum Hadriani, het huidige Voorburg, en destijds een belangrijke stad in deze deltaregio. Minder bekend is dat ook in Naaldwijk een basis door de Romeinen gebouwd is, en wel een vlootstation. De reis eindigt ten slotte in Aardenburg, waar de resten van een heuse Romeinse nederzetting met agglomeratie gevonden is.

De tentoonstelling is erg leuk opgezet, al wandelend langs de vitrines met vondsten uit de verschillende plaatsen steek je rivieren over die op de vloer de geografie van het gebied langs de kustlijn aangeven. Een sterke aanvulling op de getoonde objecten vormen in de expositie de zogenaamde artist impressions, getekende reconstructies van de toenmalige situatie. We zien bijvoorbeeld het ruiterfort Ockenburgh in de duinen bij Den Haag terwijl en patrouille op het punt van vertrek staat. Een andere eyecatcher vormen de vele maquettes die in de tentoonstelling te bewonderen zijn. Bijvoorbeeld van fort Ockenburgh is een maquette te zien, evenals van een aanval van inheemse strijders op het fort bij Velsen, en ook een wat vrediger tafereel als de vaart van een Romeinse platbodem over de rivier is te zien. De originele opzet en de vele vondsten die in de tentoonstelling te zien zijn zorgen voor een goed beeld van de Romeinse aanwezigheid aan onze Noordzeekust. De vele maquettes en artist impressions zorgen daarbij voor een levendige, bijna tastbare beleving van het geheel, al blijft het een bijzonder gezicht die mediterrane soldaten door het helmgras tussen wat Haagse duinen te zien schuifelen. Ga de tentoonstelling vooral bekijken, het is de moeite meer dan waard!

Wouter van Dijk

De tentoonstelling Romeinse kust is nog tot en met 25 september 2016 in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden te bezoeken.