Vandaag de dag heeft bijna iedereen een mobiel, tablet of camera met de mogelijkheid altijd en overal foto’s te schieten. Vroeger was het maken van foto’s een uitzonderlijke gebeurtenis, dit gebeurde op chique feestjes of voor een familieportret. Wat echter niet veranderd is, is het bewerken van foto’s. Tegenwoordig is Photoshoppen een werkwoord geworden, vroeger had je daar het woord retoucheren voor; photoshop avant-la-lettre.

Ook bij het beroemde atelier van Jacob Merkelbach in Amsterdam werden de foto’s geretoucheerd. Neem bijvoorbeeld een foto van jonkheer Jan Feith (1874-1944) die op een imaginaire zeilboot staat. In de collectie Merkelbach zijn drie foto’s van hem terug te vinden: één zittend op een stoel terwijl hij een sigaret rolt, één leunend terwijl hij in de verte staart en één die verdacht veel op de tweede foto lijkt, met het verschil dat hij nu op een zeilboot lijkt te staan. De zeilboot is door Merkelbach of één van zijn retoucheurs getekend, , net zoals het landschap in de verte. Zelfs de touwen die voor Feith heen lijken te lopen zijn naderhand in de foto getekend. Een ander voorbeeld is te zien in reclamefoto’s die modebedrijf Delana bij Studio Merkelbach liet maken. Op verschillende foto’s is wanneer je inzoomt te zien hoe met potlood de tailes enkele maten smaller zijn gemaakt van badpakmodellen. Dit is niet anders dan wat er nu gebeurt met vele modefoto’s waarbij de modellen ook slank worden gephotoshopt.

Kortom, eigenlijk is er niet zo veel veranderd: een paar rode ogen, rimpels en pukkeltjes zijn van alle tijden. Dat deze zaken nu met Photoshop gebeuren, wil niet zeggen dat deze vorm van beeldmanipulatie een techniek is uit de eenentwintigste eeuw. Zeker niet! De techniek bestaat al langer. De vorm waarin deze wordt beoefend is alleen veranderd van het old fashion retoucheren met een potlood tot het computer gestuurd wegwerken en aanpassen van beelden.

Vera Weterings