• 

Dit jaar is het 350 jaar geleden dat Rembrandt van Rijn (1606-1669) overleed. Reden om de kunstenaar te eren en zijn werk, zijn tijdgenoten en de 17de eeuw extra onder de aandacht te brengen. Dit komt samen in het themajaar Rembrandt en de Gouden Eeuw, met tal van tentoonstellingen en activiteiten in het hele land. Onderdeel van het programma is de tentoonstelling Rembrandt en het Mauritshuis. Het Mauritshuis toont hier voor het eerst zijn gehele Rembrandt-collectie in één tentoonstelling, waaronder het laatste zelfportret en De Anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp.

Dit schilderij markeerde het begin van zijn succesvolle carrière. Toen de vijfentwintigjarige Rembrandt in 1631 van Leiden naar Amsterdam verhuisde, was dat een beslissende stap in zijn carrière. Hij trad daar in dienst bij de kunsthandelaar Hendrick Uylenburgh (1587-1661) en kon al snel na aankomst zijn talent tonen aan de Amsterdamse elite met de opdracht om een groepsportret van het chirurgijns-gilde te schilderen. Deze opdracht leidde tot het wereldberoemde werk De anatomische les van dr. Nicolaes Tulp. De arts Nicolaes Tulp (1593-1674) was sinds 1628 de praelector anatomicae van het gilde en genoot internationale bekendheid vanwege zijn medisch onderzoek. Rembrandt plaatste Tulp in zijn werk samen met zeven gildebroeders om een houten tafel met een lijkbleek studieobject. Het lijkt als beschouwer van het werk alsof je in het anatomisch theater aanwezig bent door de kunde waarmee Rembrandt de compositie heeft opgebouwd. Tulp gaf regelmatig lessen in de Waag, hierdoor werd het ook wel ‘Snijburgh’ genoemd. In de voorstelling van Rembrandt lijkt het alsof Tulp is neergezet als de opvolger van de beroemde zestiende-eeuwse arts Vesalius, die op een titelprent van een publicatie over het menselijk lichaam net als Rembrandt in een vergelijkbare houding is afgebeeld met de arm. De arm werd in het werk van Vesalius als het belangrijkste instrument van een arts beschreven.

Vandaag werd de app RembrandtReality gepresenteerd in de Waag in Amsterdam. Mauritshuis-directeur Emilie Gordenker: "Dit is een nieuwe moderne manier van naar kunst kijken, de schilderijbeleving van de toekomst. Rembrandt was een vooruitstrevend schilder. Hij gebruikte nieuwe technieken om tot een nieuwe beeldtaal te komen. 350 jaar later laten we ons door hem inspireren. Met gebruik van Augmented Reality-techniek plaats je het anatomisch theater in je huiskamer of op straat, om er vervolgens via een poort naar binnen te lopen. Je bent zo getuige van de anatomische les van toen en kijkt als het ware mee over de schouder van Rembrandt. Zo begrijp je waarom hij bepaalde keuzes maakte."

Bij de presentatie kwam het historische werk van Rembrandt tot leven in de Waag van Amsterdam. Op deze historische plek waar dokter Tulp in 1632 zijn anatomische les gaf, keek ik vandaag als het ware over de schouder van Rembrandt mee en wel van heel dichtbij. Zo kon je naast de app ook de nieuwste Mixed Reality bril van dit moment, de Magic Leap, uitproberen waarmee je de spieren van het lijk tot op de centimeter nauwkeurig kon bekijken.

De app Rembrandt Reality is echter ook zeer indrukwekkend en zorgt ervoor dat je vanuit je huiskamer zo het schilderij in kunt lopen. Via de camera van de smartphone kijkt de gebruiker naar een virtuele wereld, die heel erg lijkt op die van Rembrandts schilderij. Om het schilderij De Anatomische Les van dr. Nicolaes Tulp zo realistisch mogelijk na te maken, zijn look-a-likes van de hoofdpersonen op het schilderij gekleed in zeventiende-eeuwse kostuums. Die acteurs zijn vervolgens gescand met een 3D-scanner bestaande uit maar liefst zeshonderd spiegelreflexcamera's. Daarnaast werd ook het oorspronkelijke theater waar dokter Tulp in 1632 zijn anatomische les gaf, de Waag in Amsterdam, met een 3D scanner vastgelegd. Deze scans zijn vervolgens samengevoegd, waarna 3D modeleurs van het digital agency Capitola de juiste kleuren, texturen en licht hebben geven aan de personen en de ruimte.

• 

• 

Met de Rembrandt Reality app komt niet alleen het afgebeelde op het schilderij tot leven, maar de hele ruimte. Zo is er ook aandacht voor de tribune die om de artsen heen stond en kun je de prachtige schilderingen op het plafond van de Waag bewonderen. Aan de hand van zogenoemde pointers kun je in de ruimte extra informatie oproepen in de vorm van uitleg en beeldmateriaal over de artsen die zijn afgebeeld, maar ook over de wapenschilden op het plafond en de handtekening van Rembrandt.

Tijdreizen naar de Anatomische Les van Rembrandt, het klinkt als fantasie, maar het is sinds vandaag virtueel mogelijk voor iedereen met de gratis te downloaden app Rembrandt Reality.

Vera Weterings