Wanneer je de brieven van Vincent van Gogh leest, kom je veel persoonlijke informatie over Vincent te weten. Zo merk je dat in zijn leven naast de kunst ook het wandelen en religie een belangrijke rol spelen. Zo schrijf hij in een van zijn brieven aan zijn broer Theo in januari 1874 over het belang van wandelen:
“Blijf maar altijd veel wandelen en veel van de natuur houden, want dat is de ware manier om de kunst meer en meer te leren begrijpen! De schilders begrijpen de natuur en hebben ze lief en leren ons zien.”
Ook over zijn wandelingen in Dordrecht schreef Vincent aan Theo. Een fragment uit zijn brief van 28 februari 1877:
“Gisterennacht kwam ik om 1 uur van het kantoor en wandelde de Groote Kerk nog eens om en toen de grachten langs en voorbij die oude poort naar de Nieuwe kerk en toen naar huis. Het had gesneeuwd, en het was alles zoo stil, alleen zag men nog een lichtje hier en daar in een of andere bovenkamer, en in de sneeuw het zwarte figuur van den klapperman. Het was hoog water, en door de sneeuw schenen de grachten en de schepen donker. Het kan daar zoo mooi zijn bij die kerken. De lucht was grijs en nevelachtig en de maan scheen er flauw doorheen.”
Van Gogh was onder de indruk van Dordrecht. Hij wandelde veel door de oudste stad van Holland en bezocht de kerken en het museum, waar hij vooral het werk van Ary Scheffer bewonderde. Het was een belangrijke periode in het leven van Van Gogh, die op dat moment nog niet actief was als schilder, maar werkte als loopjongen bij de boekhandel Blussé & Van Braam. Hoewel Van Gogh slechts enkele maanden in Dordt verbleef, markeerde het een belangrijk keerpunt in zijn leven. In Dordrecht besloot Van Gogh predikant te worden van daaruit is hij in mei naar Amsterdam afgereisd om daar het gymnasium te volgen. Gezien de betekenis die de stad Dordrecht had is het dan ook met recht een Van Gogh-stad te noemen, net als Zundert, Nuenen, Den Haag, Londen, Parijs en Arles. Om ook in Dordrecht Van Gogh te omarmen hebben verschillende instellingen de handen ineengeslagen en samen een gevarieerd activiteitenprogramma op poten gezet in de eerste vier maanden van 2017, dezelfde maanden als waarin Vincent in Dordt verbleef. Zo proberen zij samen Dordt dichter bij Vincent van Gogh te brengen en Vincent van Gogh dichter bij Dordt.
De activiteiten werden vorige week maandag, 16 januari 2017, bij de Bibliotheek AanZet gepresenteerd. Dit jaar is het namelijk 140 jaar geleden dat Vincent van Gogh in Dordrecht woonde. Tijdens deze feestelijke lancering werd ook een speciale koppermaandagprent in het teken van Vincent van Gogh aan de directeur van de bibliotheek, Ankie Kesseler, aangeboden. Een week eerder werd ook een Vincents koppermaandagprent aangeboden aan locoburgemeester Piet Sleeking. Hiermee werd een traditie in ere hersteld. Het gaat hierbij om het aanbieden van een zogenaamde koppermaandagprent. Die werd op koppermaandag, de eerste maandag na Driekoningen (6 januari), aangeboden aan de burgemeester als onderdeel van een feestdag die gilden traditioneel hielden. De Vincents koppermaandagprent is getekend door de Dordtse illustrator Hanneke Schalkoort. Ook heeft dichter Peter M. van der Linden diezelfde avond zijn gedicht Roem over Dordrecht en Vincent van Gogh voorgedragen. Aanwezigen konden ook de op Van Gogh geïnspireerde kunstwerken in de bibliotheek bekijken die de komende maanden in etalages verspreid over de stad te zien zijn.
Zoals we gewend zijn van Vincent bracht hij zijn gevoelens onder woorden in talloze brieven aan zijn broer Theo, ook tijdens zijn Dordtse periode. Tijdens zijn verblijf in Dordt bracht hij graag een bezoek aan het Dordrechts Museum. Hij schreef hierover op zondag 21 januari 1877 aan zijn broer Theo:
“De twee prenten Christus Consolator die ik van U kreeg hangen op mijn kamertje – zag de schilderijen in het museum en ook Scheffers ‘Christus in Ghetsemané’, die is om nooit te vergeten, lang geleden trof dat Schij (lees: schilderij) Pa ook zoo – dan is er nog eene schets van Les douleurs de la terre en verscheidene teekeningen en ook het portret van Zijn atelier en zoo als Gij weet het portret van zijne Moeder. Er zijn nog andere mooie Schijen (lees: schilderijen) ook, b.v. de Achenbach en Schelfhout en Koekkoek en o.a. ook een mooie Allebé, een oud man bij de kagchel. Bekijken wij ze den een of anderen dag nog eens zamen?”
De tekeningen die in zijn kamer in Dordrecht hingen, zoals hij in zijn brief beschrijft zijn nu ook te zien in de reconstructie van zijn kamer in de centrale bibliotheek van Dordrecht, de Bibliotheek AanZet. Dit in het kader van een activiteitenprogramma rondom Van Gogh om te laten zien dat de beroemde schilder ook een beetje van Dordrecht was.
Zo zijn de schilders en schilderijen die Van Gogh in zijn brieven beschrijft nog steeds in het Dordrechts Museum te bewonderen, hoewel het inmiddels wel op een andere locatie gevestigd is. Ten tijde van Van Goghs bezoek was het museum gehuisvest in de Boterbeurs aan de Wijnstraat in Dordrecht. Toch kan de bezoeker nog steeds genieten van het winterlandschap van Andreas Schelfhout, het boslandschap van Barend Cornelis Koekkoek of het strandgezicht van Andreas Achenbach. De werken van de Dordtse schilder Ary Scheffer hebben zelfs een eigen zaal gekregen. Het museum organiseert samen met de Grote Kerk in het kader van het culturele programma 140 jaar Vincent van Gogh in Dordt een speciale Van Gogh avondwandeling op vrijdag 3 maart die – hoe toepasselijk – start in de Schefferszaal.
Daarnaast werd afgelopen zondag, 22 januari, een Vincent van Gogh kerkdienst georganiseerd in de Wilhelminakerk. Morgen, woensdag 25 januari zal prof. Anton Wessels in dezelfde kerk een lezing geven. In het weekend van 10,11 en 12 februari programmeert Cinema The Movies films over Van Gogh. Stichting en ontmoetingscentrum De Buitenwacht organiseert donderdag 23 februari een speciaal Van Gogh driegangenmenu. Op zondag 23 april staan twee kerkdiensten in de Grote Kerk in het teken van Vincent van Gogh. Daarnaast worden verschillende schilderworkshops voor jong en oud aangeboden en wordt er een Voorleesfeestje voor kinderen georganiseerd in het Onderwijsmuseum. Ook worden de komende periode nog meer activiteiten bekend gemaakt.
Vera Weterings