Gisteren was het 104 jaar geleden dat het Vredespaleis in Den Haag werd geopend. Het Vredespaleis is toen ontstaan tijdens de afsluiting en het begin van een periode. Aan het einde van de negentiende eeuw bloeide het ideaal van de wereldvrede als nooit tevoren. Er waren wereldwijd veel vredesorganisaties actief en er moest een passende huisvesting gevonden worden voor het Permanente Hof van Arbitrage. Dit hof was opgericht tijdens de eerste Vredesconferentie in Den Haag in 1899. Het hof heeft als doel de arbitrage van internationale meningsverschillen te versimpelen.
De Eerste Haagse Vredesconferentie in 1899 was een initiatief van de Russische Tsaar Nicolaas II. Tijdens deze eerste conferentie kwamen 26 landen bijeen om te spreken over ontwapening en de mogelijkheid van internationale rechtspraak, wat leidde tot de oprichting van het Permanente Hof van Arbitrage. In 1907 werd er in Den Haag een tweede vredesconferentie georganiseerd waaraan 44 landen deelnamen. Het is tijdens deze tweede vredesconferentie dat de steen werd gelegd voor het Vredespaleis, een gebouw dat niet alleen diende als onderkomen van een juridische instelling, maar dat als paleis ook de langgekoesterde droom van wereldvrede moest belichamen.
Voor de bouw van het paleis werd een internationale prijsvraag uitgeschreven. De belangstelling was groot. Er kwamen maar liefst 216 inzendingen binnen vanuit de hele wereld. Er werden zes prijswinnaars door een jury geselecteerd, de Franse architect Louis Cordonnier kreeg de eerste prijs. Zijn ontwerp greep terug op de architectuur uit vroegere eeuwen. Omdat een dergelijk ontwerp leidde tot een fel architectuurdebat moest hij het vereenvoudigen en bracht het aantal torens terug van vier tot twee. Bij de feestelijke ceremonie bij het leggen van de eerste steen werd een oproep gedaan aan de landen die aan de wieg hadden gestaan van het Permanente Hof van Arbitrage om bijzondere bouwmaterialen en kunstwerken te schenken om het gebouw mee aan te kleden. Het gebouw is dan ook rijkelijk gedecoreerd. Er kwamen vazen uit China en Hongarije, door Polen en de Verenigde Staten werd een beeld gestuurd, Turkije en Perzië droegen tapijten aan. Hout en steen kwamen uit Scandinavië en Brazilië, marmer uit Italië. Zo ontstond een gebouw van ongekende internationale allure met een verrassende variëteit aan vormen en kleuren.
De oprichting van het Vredespaleis was een eerste stap in de richting van grensoverschrijdende institutionalisering van de oplossing van internationale meningsverschillen door vreedzame middelen. Naast het Permanente Hof van Arbitrage zijn in het Vredespaleis verschillende vermaarde internationale gerechtelijke instanties zoals het Internationaal Gerechtshof gevestigd, maar ook de Haagse Academie voor Internationaal Recht en de prestigieuze Bibliotheek van het Vredespaleis houden er kantoor. In aanwezigheid van de koninklijke familie, geldschieter Andrew Carnegie en een internationale groep rechtsgeleerden, politici en pacifisten, werd de sleutel van het Vredespaleis op 28 augustus 1913 overhandigd aan het Permanente Hof van Arbitrage. Inmiddels is het Vredespaleis uitgegroeid tot wereldwijd symbool van vrede en recht.
Vera Weterings