Recensent: Vera Weterings
We are food. Je bent wat je eet – over de kunst van voedsel, onder redactie van Feico Hoekstra
Waanders Uitgevers i.s.m. Museum Jan Cunen, Zwolle 2018
ISBN 9789462621879
Paperback met flappen, met illustraties in kleur en zwart-wit
80 pagina’s
€ 19,95
We are food
In We are food maakt een ruime selectie kunstwerken de kijker op originele wijze bewust van onze weliswaar dagelijkse, maar desondanks gecompliceerde omgang met voedsel. De publicatie verschijnt bij de gelijknamige tentoonstelling in Museum Jan Cunen in Oss. Deze tentoonstelling is opgebouwd als een tweeluik, waarbij het eerste deel, op de bel-etage van de museumvilla, in het teken staat van het varken, hét symbool van de vleesindustrie in Noord-Brabant. De eerste verdieping toont de vele verschijningsvormen van voedsel, die het onderwerp zijn van geschilderde en gefotografeerde stillevens, het completerende deel van het tweeluik
In het boek wordt dezelfde volgorde als op de tentoonstelling in het museum aangehouden. Na een korte inleiding volgt een korte passage van Midas Dekkers over het varken, waarna het dier vanuit verschillende standpunten wordt belicht. Zo is er een essay opgenomen over de filosofie voor de zwijnen waarin wordt ingegaan op de tevredenheid van mens en dier. Voor het tweede deel zijn wetenschappers, koks en experts gevraagd naar de toekomst van ons voedsel. De bijbehorende werken zijn zeer divers: van luxueus tot sober, van gezond tot minder gezond en van humoristisch tot realistisch. De werken zijn afkomstig van kunstenaars als Guido Geelen, Kees de Kort, Louise te Poele, Marie Cécile Thijs en Tjalf Sparnaay.
Het werk van de Nederlandse kunstenaar Tjalf Sparnaay leerde ik enkele jaren geleden kennen tijdens een bezoek aan Museum De Fundatie waar begin 2015 een overzichtstentoonstelling van het werk van deze Haarlemmer te zien was: Closer. Het megarealisme van Tjalf Sparnaay. Sparnaay maakt eigentijdse stillevens, maar waar de stillevens van zeventiende-eeuwse meesters met name fruit, brood en vis tonen, kiest Sparnaay voor meer hedendaagse lekkernijen zoals een broodje gezond, bakje patat en cheeseburger. Sparnaay fotografeert zijn onderwerpen en schildert hierna de uitvergrote foto zo natuurgetrouw mogelijk na. Naast het documenteren van de werkelijkheid, intensiveert Sparnaay deze ook door alledaagse objecten op te blazen tot een enorm formaat. Een voorbeeld hiervan is het werk Foodscape dat maar liefst 137 x 317 centimeter meet. Sparnaay startte met zijn megarealistische werken nadat hij in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw kennismaakte met het fotorealisme in Amerika. In de tentoonstelling Hyperrealisme. 50 jaar schilderkunst in de Kunsthal zag ik nogmaals twee werken van Sparnaay naast zijn Amerikaanse voorbeelden en nu pronken wederom kunstwerken van Sparnaay in de tentoonstelling We are food in Museum Jan Cunen. Sparnaay over zijn werk:
“Mijn schilderijen zijn bedoeld om de kijker in staat te stellen de realiteit opnieuw te ervaren, opnieuw de essentie te laten ontdekken van het voorwerp dat zo alledaags is geworden. Ik wil het terugbrengen tot het DNA van de universele structuur, in al zijn schoonheid. Ik noem het ‘het schone van het gewone’.”
Naast het werk van Sparnaay werd ik op de tentoonstelling We are food aangenaam verrast door de realistische werken van Wijnand Warendorf. Net als Sparnaay wordt zijn werk gekenmerkt door het realisme en de nuchterheid. Warendorf vindt vakmanschap belangrijk en brengt dat in zijn werk tot uiting in het gebruik van diverse technieken en een ambachtelijke benadering. Naast deze haast fotorealistische schilderijen zijn op de tentoonstelling en in de catalogus ook diverse foto’s te zien, waaronder die van de Weense kunstenaar Klaus Pichler. Aan de hand van verrot voedsel, gepresenteerd als zorgvuldig samengestelde stillevens, geeft Pichler met zijn werk een abstracte en esthetische verbeelding van verspilling en draagt hij op zijn manier zijn steentje bij aan de bewustwording van de wereldwijde verspilling. Volgens een studie van de VN wordt immers een derde van alle voedsel ter wereld verspild, terwijl 925 miljoen mensen wereldwijd bedreigd worden met de hongerdood.
Zowel de tentoonstelling We are food als de bijbehorende publicatie maken deel uit van de gelijknamige campagne waarmee Brabantse ondernemers en instellingen aandacht vragen voor de benoeming van Noord-Brabant tot Europese Regio van de Gastronomie 2018. Daarnaast loopt het bewust met voedsel omgaan als rode draad door het boek en de expositie. We are food laat je op een verrassende en soms confronterende manier naar voedsel kijken. De gevarieerde kunstwerken die in de tentoonstelling en publicatie worden uitgelicht maken de kijker bewust van onze dagelijkse, maar gecompliceerde omgang met voedsel. De schilderijen, foto’s, installaties en beelden van Nederlandse en buitenlandse kunstenaars maken dat je op een ongewone manier kijkt naar gewone dingen. Kunst maakt gewone dingen bijzonder, ook ons voedsel. Het boek dat rijkelijk is geïllustreerd met alle werken uit de tentoonstelling is dan ook niet alleen geschikt voor kunstliefhebbers, maar door de maatschappelijke boodschap nuttig voor iedereen. Daarbij zijn de geselecteerde kunstwerken zeer divers, van abstracte kunst tot hyperrealistische werken. Zowel het boek als de tentoonstelling zijn dan ook een aanrader.
Vera Weterings
De tentoonstelling We are food is nog tot en met 16 september 2018 in Museum Jan Cunen in Oss te bezoeken.