1001 vrouwen in de 20ste eeuw

Recensent: Vera Weterings

1001 vrouwen in de 20ste eeuw samengesteld door Els Kloek en vormgegeven door Irma Boom

Uitgeverij Vantilt, Nijmegen 2018
ISBN 9789460043864

Gebonden met meer dan 1001 afbeeldingen
1612 pagina’s
€ 39,50

1001 vrouwen in de 20ste eeuw

Het is misschien een beetje als een slager die zijn eigen vlees kleurt, maar ik waag me er toch aan. Ik ben namelijk één van de ruim tweehonderd auteurs die heeft meegewerkt aan het megalomane project dat tegenwoordig bekend staat onder de noemer 1001 Vrouwen, maar is begonnen als het Digitaal Vrouwenlexicon Nederland.

Het boek 1001 vrouwen in de 20ste eeuw is samengesteld door historica Els Kloek in samenwerking met vele deskundigen. Het is een vervolg op het succesvolle 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis (2013), dat in 2016 door lezers van Historisch Nieuwsblad werd uitverkozen als ‘Beste Geschiedenisboek Aller Tijden’.

“We waren niet klaar, er waren nog zoveel kandidates voor de 20ste eeuw´ (Els Kloek)

Het nieuwe boek heeft een eigenzinnige, hedendaagse uitstraling. Irma Boom noemt de ‘activistische’ felle kleuren passend bij de twintigste eeuw en als je het boek bekijkt dan herken je dat ook direct in het moderne heldere uiterlijk. Zo heeft de samenwerking tussen historica Els Kloek en ontwerpster Irma Boom opnieuw een boeiend en oogstrelend monument-in-druk opgeleverd. Wellicht voor de lezer niet altijd even prettig hanteerbaar, maar een monument dat is het zeker en een baksteen van een boek.

In 1001 vrouwen in de 20ste eeuw staan namelijk letterlijk 1001 levensbeschrijvingen van vrouwen uit de twintigste eeuw: Sugar Lee Hooper, Laurie Langenbach, Irene Vorrink, Sylvia Millecam, Sandra Reemer, Wina Born, Joan Ferrier, Harriet Freezer, Marga van Arnhem, Atje Keulen-Deelstra, Miep Gies, Olga de Haas… Ze zijn allemaal in het boek te vinden. In dit boek zijn immers letterlijk 1001 vrouwen opgenomen die, ieder op hun eigen manier, een rol hebben gespeeld in de vorige eeuw, een eeuw vol doorbraken voor en door vrouwen. 1001 vrouwen in de 20ste eeuw is dan ook een goudmijn aan verhalen over opmerkelijke vrouwen, waarmee de recente geschiedenis in een ander, completer licht komt te staan. Het boek biedt een fascinerend beeld van een lange weg van emancipatie en roldoorbreking. De 1001 biografieën van vrouwen maken hun diversiteit, kracht en prestaties zichtbaar. Veel ‘eerste vrouwen die …’ passeren de revue. Met verhalen die herkenning of verwondering oproepen.

“Vrouwen kunnen nu zo’n beetje alles worden, terwijl ze aan het begin van de twintigste eeuw nog niet eens stemrecht hadden. In feite heeft er een revolutie van ongekende omvang plaatsgevonden.” (uit het voorwoord)

Zoals gezegd werkte historica Kloek voor het ´1001 vrouwen´-project samen met honderden deskundigen. Daarnaast is een beroep gedaan op nog veel meer mensen door een grootschalige crowdfundingscampagne waardoor het boek is gerealiseerd. Naast het boek zijn de uitgebreide biografieën en de bronnen online terug te vinden in het Digitaal Vrouwenlexcion van Nederland. Om het boek niet dikker te maken is die bronvermelding namelijk niet in het boek opgenomen en dat is maar goed ook, aangezien het al een vuistdik boek is geworden. Het is echter ook geen boek dat je van voor tot achter leest. Nee, dit is een boek dat je even pakt, doorbladert en je vervolgens laat verrassen door één of meerdere levensverhalen. Dat kun je nu tijdelijk ook doen in de gelijknamige tentoonstelling waarbij historica Kloek heeft opgetreden als gastconservator en Irma Boom wederom de vormgeving verzorgde. Net als in het boek passeren de bekende en minder bekende vrouwen de revue, chronologisch geordend volgens geboortedatum. In tegenstelling tot het boek gaat het niet om 1001 vrouwen, maar bevat de tentoonstelling bijna tweehonderd portretten en verhalen van vrouwen en meer dan driehonderd uiteenlopende voorwerpen. Om de link met het boek te leggen is elk portret op de tentoonstelling genummerd, dat nummer correspondeert met de nummering in het boek.

Bezoek die tentoonstelling, het is de moeite waard! Maar bovenal, lees af en toe in dat boek en verwonder je over de opmerkelijke vrouwen die onze geschiedenis heeft gekend. De meeste namen zullen je in eerste instantie niks zeggen, of laten wellicht vaag een belletje rinkelen verpakt als straatnaam. Door het lezen van de verhalen ontdek je wat de vrouwen voor onze historie hebben betekent. Van vrouwelijke pioniers en feministen die vonden dat alles anders moest, tot vrouwen wiens verhaal vergeten is. Zij tonen ons een andere kant van de geschiedenis, die nog steeds heel erg actueel is en zij laten zien dat er meer is dan de mannen die in de meeste geschiedenisboeken domineren.

Vera Weterings

De tentoonstelling 1001 vrouwen in de 20ste eeuw  is van 4 oktober tot en met 10 maart 2019 in het Amsterdam Museum te bezichtigen.