Met ruim 150.000.000 items in haar collectie beheert de British Library in Londen, Engeland, één van de grootste bibliotheekcollecties ter wereld. Hieronder zijn natuurlijk boeken, maar ook cd’s dvd’s en postzegels worden door de instelling bewaard. Enkele van de schatten die de bieb beheert zijn de Lindisfarne Gospels, de Magna Carta, een notitieboekje van Leonardo da Vinci en vele originele handschriften van beroemde schrijvers en ook muzikanten; van James Joyce en Jane Austen tot de Beatles. Een bijzonder manuscript voor Nederlandstaligen in de collectie is Add MS 28330 oftewel de Corte Beschryvinghe van Engheland, Schotland, ende Irland van Lucas de Heere of d’Heere (1534-1584) uit 1573-1575.
De Heere was een Zuid-Nederlandse schilder, dichter en schrijver. Toen de hertog van Alva in 1568 naar de Nederlanden kwam om het ontluikende protestantisme met harde hand de kop in te drukken wachtte hij zijn lot niet af maar vluchtte naar Engeland. Daar ontwikkelde hij een grote liefde voor topografie en geschiedenis, die zich uitte in een aanzienlijke beschrijving van de naties op de Britse eilanden en hun geschiedenis: de Corte Beschryvinghe van Engheland, Schotland, ende Irland. In het manuscript geeft De Heere aan dat de belangrijkste reden die hem tot schrijven van het werk noopte de vele zaken waren die Engeland en de Nederlanden gemeenschappelijk hadden. Om vervolgens meer over het land te weten te komen, had De Heere voor zijn landgenoten de tekst in het Nederlands aan het papier toevertrouwd. De Heere was zijn tijd ver vooruit, want eeuwen voor de historische methode werd ontwikkeld, zorgde hij er al voor dat hij een bronnenopgave in zijn manuscript opnam waarin hij verantwoorde waar hij zijn informatie vandaan haalde. Weliswaar nog geen notenapparaat maar de poging is te waarderen.
Wat de Corte Beschryvinghe extra bijzonder maakt is dat De Heere, zoals gezegd ook schilder, de tekst van zijn verhaal zelf verlevendigde met een aantal prachtige ingekleurde tekeningen. Zo tekent hij de Britten uit de ijzertijd, compleet met blauwe lijfsbeschildering zoals Caesar het noteerde in zijn Commentarii de bello Gallico. Een prachtige tekening van Stonehenge compleet met zestiende-eeuwse toerist te paard, toen ook al, is in het boek te vinden en ook De Heere droeg zijn steentje bij in de stigmatisering van de door de Engelsen als ‘wild’ en barbaars getypeerde Ieren door ze deze beschrijving mee te geven bij zijn afbeelding van hen. De Corte Beschryvinghe is kortom, een prachtig handschrift met bovendien zeer duidelijk zestiende-eeuws schrift, en daardoor laagdrempelig om eens door te grasduinen. En het mooiste komt nog; dat is namelijk dat iedereen daartoe de mogelijkheid heeft. Het boek is namelijk integraal gedigitaliseerd en online gratis te bekijken via de website van de British Library. En De Heere? Die keerde na de Pacificatie van Gent (1576) terug naar de Nederlanden en zou uiteindelijk in 1584 overlijden. Gelukkig is zijn Corte Beschryvinghe bewaard gebleven.
Wouter van Dijk