Recensent: Vera Weterings
De Romeinen. Langs de limes in de Lage Landen, Luit van der Tuuk
ISBN: 978 94 019 0763 7
Uitgeverij Omniboek, Utrecht 2016
Paperback met flappen, illustraties in kleur, literatuurlijst en illustratieverantwoording
192 pagina's
€ 9,99
De Romeinen
Hoewel Van der Tuuk voornamelijk bekend is als auteur van boeken over de Noormannen en de Franken waagt hij zich aan de Romeinen in De Romeinen. Langs de limes in de Lage Landen. Luit van der Tuuk (1954) is conservator van Museum Dorestad en beheerder van de Noormannenwebsite Gjallar. Eerder verschenen van zijn hand onder andere De Friezen. De vroegste geschiedenis van het Nederlandse kustgebied (2013) en De eerste Gouden Eeuw. Handel en scheepvaart in de vroege middeleeuwen (2011). De eerste Gouden Eeuw werd in 2013 bekroond met de W.A. van Es-prijs. Voor de reeks Waar & wanneer geschiedenissen schreef hij eerder Vikingtijd (2014). Net als Vikingtijd is De Romeinen ook onderdeel van de reeks Waar & Wanneer geschiedenissen. Het idee achter deze reeks van Uitgeverij Omniboek is om gebeurtenissen, historische personen of plaatsen van herinnering kleurrijk en in een handzaam formaat te vertellen en te verbeelden. Hoewel de Romeinen niet behoren tot het specialisme van Van der Tuuk is dit aan het boekje niet te merken. Het is een zeer prettig leesbare beknopte geschiedenis van het Romeinse keizerrijk in het algemeen en de aanwezigheid van de Romeinen in de Lage Landen in het bijzonder. De opzet van de reeks om met een boekje op zakformaat een introductie in een bepaalde periode te geven is dan ook zeker geslaagd.
Van der Tuuk kiest er in het boekje voor om de lezer eerst kennis te laten maken met de algemene Romeinse geschiedenis. Zo gaat hij in op de politiek aan het begin van het Romeinse Rijk en op de wijze waarop de Romeinen aan het begin van de jaartelling in onze regionen belandden. De verschillende keizers worden kort besproken en ook de binnenlandse spanningen en expansie komen aan bod, totdat uiteindelijk de splitsing van het rijk en de ondergang van Rome in de vijfde eeuw worden besproken. Vervolgens spitst Van der Tuuk zich toe op de Romeinen in de Lage Landen en delen van het huidige Duitsland en België. Gezien de rijke erfenis in Tongeren en Xanten is het fijn dat Van der Tuuk zich in het boekje niet beperkt tot de huidige landsgrenzen, maar ook laat zien wat de Romeinen in onze buurlanden hebben achtergelaten. Tot slot zoomt hij in op de streek langs de limes.
Door deze opbouw waarbij hij vanuit de algemene Romeinse geschiedenis zich steeds meer toespitst op de regionale geschiedenis, is het onvermijdelijk dat hier en daar overlappingen ontstaan. Dit is echter zeker niet storend. Door de heldere opbouw en subtiele herhalingen in het werk kan de lezer de archeologische vondsten in onze streken beter in het grotere plaatje van het Romeinse Rijk en zijn geschiedenis plaatsen. Neem bijvoorbeeld de periode van halverwege de eerste eeuw na Christus waarin de Romeinen besloten de Rijn als nieuwe rijksgrens aan te houden en vele militaire versterkingen bouwden. De uitbreiding van het Rijk wordt al kort behandeld als de verschillende keizers op chronologische wijze worden beschreven, maar de specifieke militaire versterkingen die in onze regionen opgericht werden, worden uitgebreid behandeld in het hoofdstuk over de limes. Zelfs tussen het hoofdstuk over de Romeinen in Nederland en de limes-streek zit een kleine overlap. Dit is echter wederom niet storend, doordat er een duidelijke verdieping in zit die de lezer op deze wijze moeiteloos opneemt. Zo werd in het tweede hoofdstuk al kort gesproken over de Bataafse Opstand en wordt deze gebeurtenis wederom aangehaald wanneer het castellum Traiectum (Utrecht) onder de loep wordt genomen. In dit laatste hoofdstuk zijn foto’s van archeologische opgravingen en schematische plattegronden van het castellum te zien en wordt verteld hoe op de plek van het oude fort na de Bataafse Opstand onder keizer Claudius een nieuw fort werd opgetrokken. Echter niet alleen wordt aandacht besteed aan de geschiedenis van de bouwwerken en hun functie, maar ook aan de manier waarop heden ten dage de geschiedenis van de Romeinen tot leven wordt gewekt. In steeds meer boeken over de Romeinse geschiedenis zie je dat ook de aanwezigheid van de Romeinen in het huidige landschap een rol gaat spelen. Zo werd dit onderwerp ook behandeld in Romeinse wegen in Nederland (2016) onder redactie van Paul van der Heijden en in Varen op de Romeinse Rijn. De schepen van Zwammerdam en de limes (2016) van Tom Hazenberg en Paul van der Heijden.
Hoewel het boekje zeer informatief is en ondanks zijn handzame formaat de lezer redelijk wat kennis bijbrengt over de Romeinen in onze streek, is in dit boekje zeker niet ‘alles wat je er over moet weten’ te vinden, zoals op de kaft is te lezen. Deze kreet lijkt verkeerd gekozen aangezien dit boekje net als de andere boekjes uit de reeks Waar en wanneer geschiedenissen duidelijk een brede introductie is in een onderwerp en geen volledig overzichtswerk. Dat neemt echter niet weg dat het werk zeer prettig is geschreven en ondanks het feit dat het een introductie is ook vrij vaak de diepte ingaat door zeer specifiek toe te spitsen op een bepaalde opgraving. Het boek is uitermate geschikt voor diegene die snel op de hoogte wil worden gebracht van de Romeinse erfenis in onze streken, maar ook zeker de moeite waard voor geschiedenisliefhebbers die al wat meer van het onderwerp weten. Niet alleen is het boekje dan een feest van herkenning, maar ook zij zullen er wellicht nog enkele nieuwe vondsten in doen, doordat het boek ook een aantal plekken aanhaalt waar de geschiedenis vrij recent tot leven wordt gewekt, zoals Castellum Hoge Woerd, nabij Utrecht.
Vera Weterings
Pingback:
Leesvoer voor de Romeinenweek |