Modeliefhebbers opgelet! Het Centraal Museum in Utrecht presenteert deze zomer een grootse tentoonstelling over het werk van de Nederlandse modeontwerper Jan Taminiau: Jan Taminiau: Reflections. Zijn werk maakt sinds 2012 deel uit van de omvangrijke modecollectie van het Centraal Museum, waarin zowel historische kostuums als hedendaagse mode uit binnen- en buitenland te vinden zijn. In de tentoonstelling staat de rijkdom en veelzijdigheid van het werk van Taminiau centraal.

Jan Taminiau (1975 Goirle) combineert het klassieke en vrouwelijke met het conceptuele en experimentele. Hij staat bekend om zijn gebruik van traditionele, ambachtelijke handwerk- en productietechnieken, unieke originele materialen en stofbewerkingen, naast zijn liefde voor esthetiek. Bij zijn verfijnde ontwerpen verliest hij de draagbaarheid niet uit het oog en zorgt hij altijd voor een elegantie en vrouwelijkheid met een conceptuele ondertoon. Taminiau:

“Bij mij draait het om de liefde voor het ambacht, om de vrouw en de ‘knipoog’ in mijn ontwerpen.”

Taminiau kreeg in 2007 als enige Nederlandse ontwerper toestemming om een show te geven tijdens de internationale coutureweek in Parijs, maar echte bekendheid kreeg hij toen hij in 2013 de blauwe inhuldigingsjapon van koningin Máxima maakte. Een jaar later ontving hij de Grand Seigneur, de belangrijkste modeprijs in Nederland. Taminiau is een van de weinige hedendaagse modeontwerpers die bij zijn shows als explicateur gedetailleerd vertelt over de totstandkoming, materialen en technieken van zijn nieuwste collectie. Met deze monumentale tentoonstelling wil het Centraal Museum bezoekers kennis laten maken met - en met andere ogen laten kijken naar - het werk van deze meester der couture. Taminiau maakte voor de tentoonstelling zelf de selectie. Hierdoor wisselen iconische ontwerpen af met nog niet eerder getoond werk. De opstelling is ook niet chronologisch van aard maar biedt reflectie op het ontwerpproces en toont de oorsprong van zijn creaties.

De thema’s van de diverse zalen zijn gebaseerd op het leven van Taminiau en lezen daarom als een dagboek. Zo staan naast de kledingstukken het ontwerp- en denkproces centraal. Inspiratiebronnen in mode, fotografie, design en kunst, werkwijze en eindresultaat staan met elkaar in verbinding. Hoe komt een couturestuk tot stand? Wat zijn Taminiaus inspiratiebronnen en hoe komen die tot uiting in zijn creaties? In een online tour neemt Taminiau de bezoeker mee in zijn hoofd en nodigt hij bezoekers uit samen te kijken naar zijn ontwerpen.

De eerste tentoonstellingszaal is direct al betoverend, de zaal – zeer toepasselijk de balzaal genoemd – neemt de bezoeker mee in de droomwereld van Taminiau met verfijnde avondjaponnen. In de tweede zaal loop je tussen houten kisten en kratten die Taminiau vulde met proefmodellen van zijn vroegste collecties, dummy’s en fysieke herinneringen. Zo toont hij onder andere ontwerpen met postzakjes die hij maakte vlak nadat zijn oma was overleden en hij stapeltjes brieven van haar vond.

Zijn oma had een bijzondere impact op Taminiau. Op de zolder van zijn oma vond hij een onuitputtelijke bron van inspiratie tussen de voorraden en defecte ‘waardeloze’ objecten. Taminiau: “Op die zolder, tussen de half kapotte spullen, waarvan de kleuren verschoten waren, is mijn beeldtaal ontstaan.” Omdat de zolder zo vormend is geweest voor Taminiau zijn in de tentoonstelling diverse podia gecreëerd om die sfeer van het versletene naar voren te brengen. De ontwerpen tonen hoe Taminiau old school laat samen smelten met high tech.

Naast de zolder van zijn oma is het archief met borduurproeven de basis van zijn onderzoek en kennis. Taminiau: “Borduursels zijn nog belangrijker voor mij dan de jurken an sich.” Door borduursels op verschillende manieren naast elkaar te leggen creëert Taminiau steeds weer een andere intensiteit die tientallen nieuwe mogelijkheden oplevert.

“Borduurproeven zijn mijn landkaarten waarop ik zie welke keuzes er zijn gemaakt.”

Verder zijn in de tentoonstelling tien kamers gevormd die zijn inspiratiebronnen laten zien voor diverse collecties. Zo is er de kamer ‘l’image tranquille’. In deze ruimte is te zien hoe antieke boeken met gemarmerde kaften Taminiau inspireerden om met de eeuwenoude Japanse verftechniek suminagashi aan de slag te gaan. Deze techniek van de ‘drijvende inkt’ gebruikte hij niet om papier te marmeren, maar zijn zijden stoffen. Door deze techniek ontstaat het dessin op een organische manier door het spel van speciaal water waarin druppels verf drijven.

Ook brengt Taminiau een ode aan de vrouwelijke vormen geïnspireerd op de superheldinnen uit de Marvelstripbeken. Bij deze stripheldinnen zijn de vrouwelijke rondingen vaak flink geaccentueerd. Taminiau stimuleert het vrouw-zijn juist door dit op een speelse wijze toe te passen in zijn ontwerpen.

Maar mijn persoonlijke favoriet was de Japanse kamer uit paleis Huis Ten Bosch in Den Haag. Taminiau raakte betoverd door deze kamer waar kraanvogels in een beekje badderen en irissen zachtjes in de wind wuiven op een tweehonderd jaar oude wandbespanning. Het behang wordt verder gesierd door kleurrijke bloemen in handgedecoreerd brokaat, fluweel en damast, wat Taminau vertaald naar een wonderlijke sprookjeswereld.

Kortom, dompel je deze zomer onder in de wonderlijke modewereld van Jan Taminiau en laat je verrassen door zijn bijzondere ontwerpen in het Centraal Museum.

Vera Weterings

De tentoonstelling Jan Taminiau: Reflections is nog tot en met 26 augustus 2018 in het Centraal Museum in Utrecht te bezoeken.