1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis

Recensent: Vera Weterings

1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis samengesteld door Els Kloek en vormgegeven door Irma Boom

Uitgeverij Vantilt, Nijmegen 2013
ISBN 9789460041419

Gebonden, met illustraties in kleur en zwart-wit, index op auteurs
1556 pagina’s
€ 39,50

1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis

Het begon als een geschiedenis van Nederland aan de hand van vrouwen en eindigt in een baksteen van een boek over de beroemdste, beruchtste en belangrijkste vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis. De levensbeschrijvingen van deze, en nog veel meer vrouwen, zijn nu al online te lezen op de website www.vrouwenlexicon.nl. Van het veenlijk Trijntje tot schrijfster Hella Haasse en van koningin Anna Paulowna tot de Zangeres Zonder Naam.

Geschiedenislessen op school besteden over het algemeen vooral veel aandacht aan belangrijke koningen, veldheren of handelaren. Vrouwen worden hierbij vaak vergeten, terwijl de vrouw achter de man vaak veel te zeggen had. Niet zelden waren mannen slechts marionetten van de vrouw. Het project 1001-vrouwen brengt de vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis van de Middeleeuwen tot aan de twintigste eeuw voor het voetlicht. Kloek heeft met dit boek een monument gemaakt voor alle vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis die ooit beroemd of berucht waren, maar nu vaak bijna volledig vergeten zijn. Zelf noemt ze het ‘de achterkant’ van de geschiedenis.

In 1001 vrouwen kom je de meest opmerkelijke verhalen tegen. Van bergbeklimsters tot poppenhuisverzamelaarster, van koningsvrouwen tot vrouwen in manskleren en van reuzin tot actrice. Het boek zal dan ook geen standaard lexicon worden. Het boek beoogt per levensbeschrijving de lezer te verrassen door de veelzijdigheid van de Nederlandse  vrouw. Onbekende en bekende vrouwen komen aan bod, maar het zijn allemaal vrouwen die hun steentje hebben bijgedragen aan de Nederlandse geschiedenis.

Het boek is geschreven met de bijdrage van meer dan 300 deskundigen. De vormgeving is in handen van Irma Boom. Dit betekent dat het boek niet alleen inhoudelijk van hoogwaardige kwaliteit is, maar ook een aantrekkelijk monument. Dit alles heeft echter wel een prijskaartje. Els Kloek heeft hier een goede oplossing voor bedacht: een crowdfundingscampagne waarbij je het project kon steunen door een vrouw te adopteren. Het resultaat mag er zijn. Het boek werd in 2013 uitgeroepen tot één van de 33 Best Verzorgde Boeken van 2013. Verantwoordelijk voor de keuze van deze selectie was een jury bestaande uit de ontwerpers Marlies Visser en Hans Bockting, uitgever Hanca Leppink en de drukwerkadviseurs Bregitta Kramer en Johan Holterman. Zij kozen uit 309 inzendingen publicaties die zich onderscheiden in vormgeving, typografie, beeldbehandeling, grafisch-technische productie en in de afstemming tussen vorm en inhoud.

Een aantal jaren later, in 2016, werd het boek ook nog eens uitgeroepen tot Beste Geschiedenisboek Aller Tijden door de lezers van Historisch Nieuwsblad. Uit de reacties van stemmers bleek dat zij waardeerden dat er ‘eindelijk een boek geschreven is waaruit blijkt dat vrouwen ook deel uitmaken van de geschiedenis’. Frans Smits, hoofdredacteur van Historisch Nieuwsblad, stelde zelfs onomwonden: ‘Vrouwen waren altijd ondergesneeuwd, maar nu niet meer’. De redactie van het Historisch Nieuwsblad stelde in samenwerking met bekende historici als Hans Blom, Herman Pleij, Marita Mathijsen en Fik Meijer een longlist van 250 geschiedenisboeken op. Vervolgens konden geschiedenisliefhebbers een aantal maanden hieruit hun eigen top tien samenstellen. Na de bekendmaking van de top tien kon men vervolgens nog eenmaal stemmen op het beste geschiedenisboek. 1001 vrouwen kreeg de meeste stemmen. Op de tweede plaats eindigde Het pauperparadijs van Suzanna Jansen; nummer drie is de klassieker De eeuw van mijn vader van Geert Mak.

Vera Weterings

Lees ook de recensie van 1001 vrouwen in de 20ste eeuw.