English text below

Bij weinig mensen zal een belletje gaan rinkelen wanneer de Gododdin ter sprake komt. Toch is bijna iedereen tegenwoordig wel bekend met belangrijke thema’s uit dit vroegmiddeleeuwse heldendicht. Een belangrijke, zo niet de belangrijkste reden hiervan is de enorm gegroeide populariteit van het werk van de Engelse schrijver en hoogleraar Engelse taal- en letterkunde J.R.R. Tolkien. De verfilmingen van zijn In de Ban van de Ring-trilogie en meer recent De Hobbit zijn daarvan de belangrijkste oorzaak.

De Gododdin is een vroegmiddeleeuws episch gedicht, geschreven in het Oud-Welsh en toegeschreven aan de Welshe bard Aneirin. Het beschrijft hoe de strijders van het gelijknamige koninkrijk ten strijde trekken tegen de hun land binnenvallende Germanen, voornamelijk Angelen, rond het eind van de zesde en het begin van de zevende eeuw. Het koninkrijk Gododdin lag in wat nu Noordoost-Engeland en Zuidoost-Schotland is. Din Eidyn, het huidige Edinburgh, was de hoofdstad van het vergeten koninkrijk. Het gedicht beschrijft de tocht van zo’n 300 Britse krijgers, de militaire en sociale elite van het vroegmiddeleeuwse staatje, op hun weg om de Angelen hun gebied uit te jagen. Het relaas bereikt een climax met de slag bij Catraeth, wellicht het huidige Catterick. Deze veldslag eindigt met een verpletterende nederlaag voor de Britten en het gedicht is gecomponeerd om deze noodlottige gebeurtenis te herdenken. Niet lang daarna kwam het koninkrijkje Gododdin zelf onder druk van de oprukkende Angelen te staan. In de loop van de zevende eeuw verdwenen volk en koninkrijk in de nevelen van de geschiedenis.

Tolkien haalde voor zijn boeken veel inspiratie uit middeleeuwse mythen, sagen en legenden. Vooral de vroegmiddeleeuwse krijgerscultuur die naar voren komt uit Germaanse en Keltische gedichten en bronnen vormt de basis van de samenlevingen en cultuur die spreekt uit zijn werk over Midden-Aarde. Dit waren samenlevingen die voornamelijk nog door middel van personele verbanden functioneerden. Een hoofdman bond krijgers aan zich door het uitdelen van geschenken en het verzorgen van een goed drinkgelag op zijn tijd. Deze Gefolgschaften zoals ze in de Duitse literatuur wel genoemd worden waren de belangrijkste machtsfactor in deze nog sterk aandoende tribale maatschappijen. Kon een succesvol leider een steeds grotere schare volgelingen om zich heen verzamelen dan was het na verloop van tijd mogelijk een groter of kleiner koninkrijkje te bestieren.

Deze cultuur van gift-exchange waarbij de leider de diensten van zijn volgelingen en relaties met andere leiders ‘koopt’ door het uitdelen van waardevolle geschenken is een typerend element in veel van deze vroegmiddeleeuwse verhalen. Een voorbeeld is de Beowulf, overgeleverd in het Oud-Engels maar van Angel-Saksische origine en met een sterke verwantschap met de Scandinavische cultuur. Wat duidelijk wordt bij het bestuderen van het scala aan dergelijke verhalen en mythen, ook de Oud-Noorse en Oud-Ierse sagen zoals Snorri Sturluson’s Edda en de legenden over Cú Chulainn vallen hier bijvoorbeeld onder, is dat deze krijgerscultuur over heel Noordwest-Europa veel gemeenschappelijke kenmerken bezat. Ondanks de teloorgang van Gododdin in de vroege middeleeuwen heeft Aneirin’s gedicht haar voor de vergetelheid weten te behoeden. Daarbij vormt de bron voor onderzoekers van nu een van de vele prachtige puzzelstukjes in zowel de literatuur als de geschiedenis van vroegmiddeleeuws Europa.

Wouter van Dijk

English text:

The Gododdin

Few people will be familiar with The Gododdin. However, nowadays almost everyone knows some of the most important theme’s of this early-medieval hero poem. An important, perhaps the most important, reason for this is the enormous growth in popularity of the work of writer and professor of English literature J.R.R. Tolkien has enjoyed in the last years. The film adaptations of The Fellowship of the Ring and The Hobbit are most important herein.

The Gododdin is an early medieval epic poem, written in Old Welsh and attributed to the bard Aneirin. It describes how 300 warriors from the kingdom of Gododdin depart to give battle to the invading Germanic Angles, around the end of the sixth or the beginning of the seventh century AD. The kingdom of Gododdin lay in what is now South EastScotland en North East England. Din Eidyn, present-day Edinburgh, was the capital of the forgotten kingdom. The poem tells how the 300 warriors, the social en military elite of the realm, travel to Catraeth, presumably modern Catterick, to drive the Angles back to where they came from. Unfortunately the ensuing battle ended in a crushing defeat fort he Britons, the poem is composed to commemorate this fatal event. Not long afterwards the kingdom of Gododdin itself came under pressure from the advancing Angles. In the course of the seventh century the kingdom and its people vanish into history.

Tolkien drew inspiration for his books from medieval myths, legends and history. Especially the early medieval warrior culture that emerges from Germanic and Celtic poems and sources forms the base of the society and culture that emanates from his work on Middle-earth. These were societies that still functioned primarily through personal bonds and relationships. A captain tied warriors as his clientele by handing out gifts and taking care of a good drinking bout in his time. These Gefolgschaften as they are called in German literature were the main power brokers in these still strongly tribal societies. If a successful leader could gather a large enough host of followers, over time it was even possible to govern a larger or smaller kingdom.

This culture of gift-exchange with the leader ‘buying’ the services of his followers and his relationships with other leaders by handing out valuable gifts is a typical element in many of these early medieval stories. An example is the Beowulf, narrated in Old English but of Anglo-Saxon origin and with a strong affinity with the Scandinavian culture. What becomes clear when studying the range of such stories and myths, even the Old Norse and Old Irish legends such as Snorri Sturluson's Edda and the legends of Cú Chulainn are examples for this, is that this warrior culture had many common features across Northwestern Europe. Despite the demise of Gododdin in the early Middle Ages Aneirin's poem succeeded in protecting her from oblivion. In addition, the story of the 300 men of Gododdin remains for researchers now as one of the many beautiful puzzle pieces in both the literature and the history of early medieval Europe.