Henri de Fromantiou. Vorstelijke illusies, onder redactie van Gardien Wuestman met een bijdrage van Ingrid Oud en Lars Hendrikman
Bonnefantenmuseum Maastricht, Maastricht 2015
ISBN 978 90 822965 1 8
Harde kaft, rijkelijk in kleur en zwart-wit geïllustreerd
124 pagina’s
€ 29,95
Henri de Fromantiou
Wie een liefhebber is van de stilleven kunst uit de zeventiende eeuw, zal aangenaam verrast worden door het werk van Henri de Fromantiou (1633/34- ca. 1694/1700). Helaas doet de naam waarschijnlijk bij weinig kunstliefhebber een lampje branden. De zeventiende-eeuwse stillevensschilder is tot op heden een vrij onbekende naam in onze kunstgeschiedenis.
Het Bonnefantenmuseum in Maastricht bezit drie werken van de schilder en vond dat het tijd was om de schilder wat bekender te maken bij het Nederlandse kunstpubliek. Dit doet het museum door het organiseren van de overzichtstentoonstelling Henri de Fromantiou. Vorstelijke illusies. Bij deze tentoonstelling verschijnt de gelijknamige catalogus met bijdragen van Anna Cicilia Koldeweij (zelfstandig onderzoeker), Friso Lammertse (kunsthistoricus en conservator Museum Boijmans Van Beuningen), Volker Manuth (hoogleraar vroegmoderne kunst Radboud Universiteit Nijmegen), Fred Meijer (conservator Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie), Monique Rakhorst (assistent conservator Bonnefantenmuseum) en Viënna van Rosmalen (zelfstandig onderzoeker).
Dat Henri de Fromantiou nog weinig bekendheid geniet bij het grote publiek heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat zijn oeuvre geografisch erg versnipperd is. Daarbij werden zijn schilderijen in het verleden veelal aangezien voor werken van bekende kunstenaars zoals Willem van Aelst, Jan Davidsz. de Heem en Arbraham Mignon. Vandaag de dag zijn ongeveer 35 schilderijen van De Fromantiou bekend en weet de schilder zijn plek terug te vinden in de kunstgeschiedenis. Het Bonnefantenmuseum levert hier een grote bijdrage aan met de prachtige publicatie Henri de Fromantiou. Vorstelijke illusies. Behalve dat het werk een catalogus vormt bij de gelijknamige tentoonstelling, biedt het tevens de eerste monografie over de kunstenaar.
Het Bonnefantenmuseum vult de kunsthistorische lacune op en doet met deze bijzonder fraaie catalogus eer aan het prachtige werk van De Fromantiou. In een vijftal essays wordt ingegaan op zijn leven, carrière en kunstwerken. Ook is een stamboom van de familie De Fromantiou in het werk opgenomen. Daarbij is het boek voorzien van kleuren en zwart-wit illustraties die de publicatie tot een lust voor het oog maken.
In de eerste twee hoofdstukken wordt voornamelijk geprobeerd om de levensloop van Henri de Fromantiou te achterhalen. Zo blijkt uit het archiefonderzoek dat Koldeweij uitvoerde dat De Fromantiou vanuit een militair milieu kunstschilder werd. Waarschijnlijk ging De Fromantiou in een stad waar zijn familie connecties had in de leer als schilder, hoogstwaarschijnlijk Den Haag en Haarlem. Helaas is door een beperkt aantal bronnen geen definitief bewijsmateriaal te vinden hoe de schilder precies in Den Haag terecht is gekomen.
In de daaropvolgende hoofdstukken wordt uitvoerig gesproken over de loopbaan van De Fromantiou. De schilder maakte tussen 1667 en 1670 deel uit van de groep schilders van stillevens die door de keurvorst van Brandenburg was aangesteld. De Fromantiou was echter meer dan alleen schilder, hij beheerste ook de kunst van het maken van sierstucwerk en het vergulden. Ook had hij een groot kunstnetwerk, bleek hij een bekwaam kunstagent en restaurator. Zo werd de artistieke duizendpoot die De Fromantiou was kind aan huis aan het hof van de Grote Keurvorst.
In het essay over het ‘vergeten’ oeuvre van de schilder wordt aan de hand van stilistisch onderzoek en vergelijking met gedocumenteerd werk beschreven welke werken van de hand van De Fromantiou waren. Het is opvallend dat in de inventaris van schilderijen van De Fromantiou het oeuvre van de schilder voornamelijk lijkt te bestaan uit jachtstillevens en dierstukken. De schilder maakte slechts zeven bekende werken waarbij vruchten of bloemen als onderwerp dienden, heden ten dage is echter al van twaalf bloemstillevens bekend dat hij de schilder was, wat er voor zorgt dat dit genre ruim een derde van het huidige bekende oeuvre uitmaakt. Uit de onderwerpen blijkt dat De Fromantiou zich specialiseerde in de verschillende sub-genres van het stilleven. Deze ontdekking is niet zo verwonderlijk als je bedenkt dat een groot deel van het genre van De Fromantiou voor het stilistisch en vergelijkend brononderzoek nog niet bekend was. Naast een essay over het oeuvre biedt ook het catalogusgedeelte extra diepgang. Zo is dit deel niet slechts een chronologische opeenvolging van werken van de kunstenaar, maar zijn de werken ingedeeld in gesigneerde werken, niet gedateerde werken en schilderijen die in de loop van de tijd met de schilder in verband zijn gebracht maar waarvan op dit moment de toeschrijving aan hem in twijfel wordt getrokken.
Al met al biedt het werk een mooie aanvulling op de tentoonstelling in het Bonnefantenmuseum en is het rijkelijk geïllustreerd. De zeer toegankelijk geschreven publicatie is tevens het eerste overzichtswerk over de schilder en kunsthandelaar, zo wordt niet alleen aandacht geschonken aan de leertijd van De Fromantiou en zijn aanstelling als hofschilder in Potsdam bij de keurvorst van Brandenburg, maar ook aan zijn oeuvre en zijn rol als kunsthandelaar.
Vera Weterings
De tentoonstelling Henri de Fromantiou. Vorstelijke illusies is van 6 maart tot en met 28 juni 2015 in het Bonnefantenmuseum in Maastricht te bezoeken.