Recensent: Vera Weterings
Het oude Rome voor vijf denarii per dag: op vakantie naar de gladiatoren! Dé gids voor sport, sightseeing en shopping in Rome, de hoofdstad van het Romeinse Rijk! Philip Matyszak
Athenaeum-Polak & Van Gennep, Amsterdam 2015 (eerste druk 2008)
ISBN 978 90 253 009 75
Paperback, met illustraties in kleur en zwart-wit, kaarten, noten, illustratieverantwoording, register.
200 pagina’s
€ 15
Het oude Rome voor vijf denarii per dag
Met Het oude Rome voor vijf denarii per dag: op vakantie naar de gladiatoren! laat Philip Matyszak de lezer op originele manier kennis maken met het dagelijks leven van de Romeinen. Matyszak behaalde zijn doctoraat in Romeinse geschiedenis aan het St. John's College, Oxford. Daarnaast doceert hij Oude Geschiedenis aan het Madingley Hall Institute of Continuing Education van Cambridge University. Ook verschenen eerder van zijn hand verschillende boeken over de Romeinse geschiedenis, waaronder Legionary. The Roman Soldier’s (Unofficial) Manual (2009) en Gladiator. The Roman Fighter’s (Unofficial) Manual (2011). Deze twee boeken zijn een beetje te vergelijken met het Handboek slavenmanagement, Marcus Sidonius Falx van Jerry Toner. Het zijn boeken die een bepaald thema uit de Romeinse geschiedenis belichten vanuit een originele invalshoek, namelijk die van een handboek. Met Het oude Rome voor vijf denarii per dag kiest Matyszak opnieuw voor een bijzondere vorm. Zo heeft hij van dit boek een soort reisgids gemaakt door het Rome van tweeduizend jaar geleden. Het boekje is qua opbouw ook erg vergelijkbaar met hedendaagse reisgidsen en behandelt de diverse facetten van een vakantie. Zo zijn er hoofdstukken over de reis naar Rome, het eten, de winkelmogelijkheden, het amusement, de topattracties, wandelingen in de stad, een hoofdstuk over de omgeving en ook is er speciale aandacht voor de omgang met de Romeinen en de ordehandhaving in Rome. Achterin het boek is zelfs een klein hoofdstuk met ‘nuttige zinnetjes’ opgenomen, zoals je die ook in een eigentijdse reisgids vindt. Denk bijvoorbeeld aan zinnen zoals ‘da mihi sodes cervesiam’ (een biertje graag), ‘quanti constat?’ (hoeveel kost het?) of ‘ubi est templum Jupiter?’ (waar is de tempel van Jupiter?).
De lezer krijgt in dit boek zoals het een goede reisgids betaamt uitgebreide informatie om zijn vakantie naar het oude Rome voor te bereiden. In het hoofdstuk over de reis naar Rome staan uitgebreide adviezen over de verschillende vervoermiddelen en gunstige jaargetijden om de reis te maken. Zo wordt aangegeven reizen tijdens de winterstormen te vermijden en wordt vermeld wanneer interessante feestelijkheden en spektakels gehouden worden. Ook over de lokale bevolking en zijn gewoonten is volop informatie te vinden, zo vertelt Matyszak over de godsdienst, eetgewoonten, slaven, het cliëntisme en de dagindeling van de gemiddelde Romein. Kortom, de reisgids gaat verder dan slechts de toeristische highlights, maar geeft ook inzicht in de cultuur van de Romeinen.
Zoals wellicht ook te verwachten valt, biedt dit boek geen nieuwe inzichten in de leefgewoontes in het oude Rome. Daar is het boek ook niet voor bedoeld. Het doel is op een speelse manier de sociaal-culturele geschiedenis van de Romeinen in beeld te brengen en daar slaagt Matyszak bijzonder goed in, want Het oude Rome voor vijf denarii per dag is absoluut geen traditioneel geschiedenisboek te noemen. De vorm van een reisgids is bijzonder origineel gekozen en leent zich uitstekend om op thematische wijze een beeld te schetsen van het Rome van 200 na Christus. Hoewel het boek haast leest als fictie, is het gebaseerd op bronmateriaal. De hoofdstukken worden regelmatig aangevuld door kleine kaders met citaten uit Romeinse bronnen van auteurs zoals Juvenalis, Martialis, Plautus en Cicero. Daarnaast heeft Matyszak ook regelmatig kleine kaderteksten toegevoegd met wat extra verdiepende feitenkennis over een bepaald thema. Deze kaderteksten kan de lezer gemakkelijk herkennen aan de kop Res Romanae.
Behalve dat de gekozen vorm bijzonder origineel is, leest het boek hierdoor ook prettig weg en weet Matyszak de lezer op een zeer toegankelijke manier inzicht te geven in het dagelijkse leven in het oude Rome van 200 na Christus. Net als in een echte reisgids ontbreken de nodige afbeeldingen van de verschillende bezienswaardigheden uiteraard niet. Naast de zwart-wit afbeeldingen die de teksten begeleiden zijn met name de reconstructietekeningen in de kleurenkaternen zeer de moeite waard. Deze geven een goed beeld van de manier waarop de gebouwen er in de Romeinse tijd uit hebben gezien. Kortom, Het oude Rome voor vijf denarii per dag is een bijzonder originele en leuke manier om kennis te maken met de cultuur van de Romeinen en staat bovendien vol interessante weetjes. Hoewel het een gids is over het oude Rome, nodigt hij ook van harte uit om de vele ruïnes die nog aanwezig zijn te bezoeken. Voor wie interesse heeft in Rome of van geschiedenis houdt is dit boek dan ook zeker een aanrader. En hoewel de doorgewinterde classicus niet wijzer zal worden van deze gids, zal die zeker kunnen genieten van deze originele presentatie van de Romeinse geschiedenis.
Vera Weterings