Zo´n honderd jaar geleden stuurde Lorentz Einstein hét telegram dat hem wereldberoemd zou maken op 22 september 1919 : ‘Eddington vond sterverschuiving aan de zonnerand’, de zon bleek sterrenlicht af te buigen zoals Einsteins algemene relativiteitstheorie voorspelde. ‘Prof. Lorentz Haarlem. Hartelijk dank U en Eddington Groeten Einstein’, krabbelde hij euforisch op de achterkant. Arthur Eddington leidde de uitkomst af van metingen die tijdens een zonsverduistering op 29 mei in dat jaar waren verricht.

Topstuk in de pop-up tentoonstelling Alle Einsteins in Rijksmuseum Boerhaave is het telegram van 22 september 1919 van Lorentz aan Einstein. Hiermee bracht hij Einstein op de hoogte dat zijn voorspelling klopte. Eén van de voorspellingen van de Algemene Relativiteitstheorie is het afbuigen van lichtstralen die langs de zon scheren. Tijdens de zonsverduistering van 29 mei 1919 wist een Britse eclips-expeditie onder aanvoering van Arthur Eddington de afbuiging te meten. Dit was de eerste waarneming die Einsteins voorspelling bevestigde. Zo kort na de Eerste Wereldoorlog was er echter geen rechtstreeks telegraafverkeer mogelijk tussen Eddington en Einstein. Daarom trad Lorentz op als contactpersoon tussen de Engelse en Duitse geleerden. Einstein schreef op de achterkant van het telegram een kladje voor zijn telegrafische antwoord: "Hartelijk dank U en Eddington. Groeten Einstein."

Vera Weterings

De pop-up tentoonstelling Alle Einsteins is nog tot en met 27 oktober 2019 te bezichtigen in Rijksmuseum Boerhaave in Leiden.