Recensent: Vera Weterings
Klassieke Literatuur, Jacqueline Klooster
Amsterdam University Press, Amsterdam 2017
ISBN 9 789089 649805
Paperback, met afbeeldingen in zwart-wit, kaarten en index
192 pagina’s
€ 9,95
Klassieke Literatuur
Klassieke Literatuur is verschenen in de reeks Elementaire Deeltjes van Amsterdam University Press (AUP). Deze reeks bestaat sinds april 2014 en bestaat deels uit vertalingen van de serie Very Short Introductions van Oxford University Press en deels uit boeken die speciaal voor deze serie door Nederlandse experts zijn geschreven. Hoewel in de Very Short Introductions serie Classical Literature (2014) van William Allan is verschenen, is toch gekozen om voor de Elementaire Deeltjes serie geen vertaling te gebruiken, maar de Nederlandse classica Jacqueline Klooster een geheel nieuw boek te laten schrijven. Klooster is universitair onderzoekster Klassieke Talen aan de Rijksuniversiteit Groningen. Mythologie is verschenen als 37ste deeltje in de reeks. Per jaar verschijnen er ongeveer twintig deeltjes. Eerder verscheen in de reeks ook een boek over Mythologie (2015) van Hugo Koning.
In Klassieke Literatuur gaat classica Jacqueline Klooster in op de essentie en vitaliteit van de klassieke literatuur en onze fascinatie er voor. Klooster wees er tijdens haar boekpresentatie op dat de klassieke literatuur al velen door de eeuwen heen heeft geïnspireerd. Neem Shakespeare en Karl Marx die inspiratie haalden uit De burgeroorlogen van Appianus of zelfs Robert F. Kennedy. Kennedy gaf op 4 april 1968 een geïmproviseerde speech na de moord op Martin Luther King. Hij haalde tijdens deze speech inspiratie uit de Griekse literatuur van Aeschylus:
“Even in our sleep, pain which cannot forget falls drop by drop upon the heart until, in our own despair, against our will, comes wisdom through the awful grace of God. (…) Dedicate ourselves to what the Greeks wrote so many years ago: to tame the savageness of man and to make gentle the life of this world.”
Hoewel de klassieke literatuur niet van de ene dag op de andere veranderde van karakter was het voor de afbakening van het boek toch noodzakelijk een eindpunt te kiezen. Er is gekozen voor de derde eeuw, omdat deze eeuw een soort waterscheiding vormt. In 410 werd Rome door de Visigoten verwoest, hierna bleek een terugkeer naar een monopolie van het gecultiveerde Hellenisme niet meer mogelijk, ondanks inspanningen van de laatste ‘heidense’ keizer Julianus de Afvallige (362-365 na Christus). Wel wijst Klooster erop dat er nog een schone taak ligt voor een opvolgend Elementair Deeltje. Er is de laatste decennia namelijk enorme vooruitgang geboekt in het inzicht en de waardering voor laatantieke auteurs en hun werken.
In haar Elementair Deeltje bespreekt Klooster de werken uit de klassieke literatuur in chronologische volgorde, beginnend bij de Klassieke periode in de zesde eeuw voor Christus en eindigend bij de crisis en Late Oudheid in de derde eeuw na Christus. Deze chronologie zorgt ervoor dat Klooster in haar boek goed kan laten zien hoe de Griekse en Romeinse klassieken zich ontwikkelden met behulp van imitatie en innovatie. Vooraf aan deze chronologische behandeling gaat een inleiding waarin het begrip klassieke literatuur wordt toegelicht. Een handige toevoeging voor de lezer is het overzicht achterin waarbij Klooster een beknopt chronologisch overzicht geeft van antieke auteurs per genre. Deze lijst maakt het de lezer gemakkelijker bij het overzien van specifieke genres, waarbij sommige auteurs vanwege hun diversiteit in meer dan één genre zijn ondergebracht. Het gaat hier bijvoorbeeld om Callimachus, Vergilius of Ovidius.
Het is bewonderenswaardig hoe Klooster erin is geslaagd in het beperkte aantal pagina’s toch de velerlei aspecten van de Klassieke Literatuur recht te doen. De vlotte pen van Klooster maakt het boek tot een zeer fijn leesbaar werk en ondanks dat het een beknopt overzichtswerk is, zeker niet tot een droge opsomming van feiten, auteurs en gebeurtenissen. Hoewel de publicatie zeker geen volledig overzicht biedt van de Klassieke Literatuur – wat ook zeker niet het doel is van de reeks Elementaire Deeltjes – is dit ondanks het formaat van het boekje een vrij uitvoerige inleiding in het onderwerp die de lezer een goede basis geeft en verder op weg helpt bij nader onderzoek. Met name de verwijzingen naar andere literatuur, tijdschriften en artikelen kunnen voor hen die nog onbekend zijn met het onderwerp een schat aan informatie bieden. Dit boek doet de ondertitel van de reeks Elementaire Deeltjes dan ook eer aan: ‘grootse onderwerpen in zakformaat’. Klooster krijgt het voor elkaar om in Klassieke Literatuur een immens onderwerp als de klassieke literatuur en zijn context op heldere wijze te verwoorden in een zakformaat boekje.
Vera Weterings
In de blog ‘Het belang van Klassieke Literatuur en intrigerende cultussen’ lees je meer over de boekpresentatie van Klassieke Literatuur.
Als partner van de Week van de Klassieken zal Hereditas Nexus extra boekbesprekingen van historische werken over de Oudheid en blogs over de Klassieke wereld publiceren. Houd de website in de gaten!