Maya´s. Heersers van het regenwoud, onder redactie van Vincent van Vilsteren

WBOOKS i.s.m. Drents Museum, Zwolle 2016
ISBN 978 94 62581 23 4

Gebonden, met illustraties in kleur, literatuuropgave en illustratieverantwoording
192 pagina’s
€ 24,95

Maya’s

Het Drents Museum weet altijd indrukwekkende tentoonstellingen naar Nederland te trekken. Eerder kregen zij het voor elkaar om met de tentoonstelling Het terracotta leger van Xi'an (2008) maar liefst vijftien levensgrote terracottafiguren naar Nederland te halen, een paar jaar later waren er in Rijksmuseum Volkenkunde in de tentoonstelling Terracotta Strijders uit China (2012-2013) slechts drie te zien. Andere spectaculaire tentoonstellingen waren Vikingen! (2012), De Dode Zeerollen (2013-2014) en Mummies (2014). Opnieuw is het Drents Museum erin geslaagd om een archeologische prachtcollectie naar Nederland te halen: allerhande objecten uit de mysterieuze Maya-cultuur. De bijbehorende publicatie is deel zeven van de serie Internationale archeologie in het Drents Museum.

Nog zonder het specifiek bestuderen van de unieke stukken die in de tentoonstelling te zien zijn, wordt de bezoeker allereerst overweldigd door de vormgeving van de tentoonstelling. De vitrines vormen samen namelijk een grote Maya tempel. Wie vervolgens tussen de – helaas wat smalle – gangen de objecten in de vitrines bekijkt ontdekt met name schatten uit de periode 250-900 na Christus die voor een groot deel nooit eerder in Europa te zien waren. De tentoonstelling laat een scala aan objecten zien, van prachtige sieraden van jade en schelpen tot gedetailleerde beeldhouwwerken van kalksteen en van grote stenen bedekt met hiërogliefen tot kleurrijk beschilderd keramiek. De tentoonstelling toont een unieke selectie met beknopte informatie. De geïnteresseerde bezoeker kan zijn hart ophalen met de bijbehorende publicatie die dieper ingaat op de fascinerende Mayacultuur.

De publicatie start met een ten geleide van conservator Vincent van Vilsteren waarin hij uitlegt tevreden te zijn met de beslissing om in het Drents Museum een tentoonstelling over de Maya’s te laten zien. Hij legt uit dat de missie van het Drents Museum is om een blik op de wereld te tonen en de wereld een blik op Drenthe te bieden. Wat betreft de Maya’s en Drenthe gaat het hier volgens Van Vilsteren om de verbondenheid die hij voelde kijkende naar de Maya-offers met de geloofswereld van de inwoners van het oude Drenthe, die in wezen niets anders deden toen zij allerlei waardevolle voorwerpen in het veen legden. Hoewel ik de vergelijking begrijp, komt deze vergelijking meer over als een excuus om een dergelijk spectaculaire tentoonstelling naar Assen te trekken dan de daadwerkelijke drijfveer. In de publicatie en tentoonstelling wordt de vergelijking namelijk achterwege gelaten en staat de Mayacultuur centraal. De veenlijken en hun offers komen uiteraard wel aan bod in de overige museumzalen, maar spelen verder in de Maya-tentoonstelling en bijbehorende publicatie geen rol meer. Desalniettemin is de publicatie absoluut een aanrader. Hoewel deze niet ingaat op de vergelijking van de Drentse veencultuur met die van de Maya’s geeft deze wel degelijk een mooi overzicht van de bijzondere Mayacultuur.  Aan de hand van verschillende essays komen specifieke aspecten van de Maya’s aan bod, zo gaat een essay over het watermanagement, de Mayakalender en de koningsdynastieën. Ook is er speciale aandacht voor de manier waarop de Mayabevolking in grote steden te midden van onherbergzame regenwouden heeft kunnen bestaan. Interessant is vooral dat de essays alle lagen van de bevolking belichten, van de Mayakoningen tot de boeren. Naast de indeling van de Mayabeschaving gaat de publicatie ook in op de status die maïs bij de Maya’s had. Maïs speelde namelijk een belangrijke rol en was voor de Maya’s van levensbelang. Door het gehele boek en de tentoonstelling loopt de maïscyclus als rode draad – zaaien, groeien, oogsten en wedergeboorte.

Een mooie toevoeging in de publicatie is dat er niet alleen aandacht is voor de cultuur van de Maya’s en hun geschiedenis, van de opkomst van de beschaving tot hun ondergang, maar ook voor de manier waarop de cultuur werd (her)ontdekt. Zo wordt uitgelegd dat Mayanederzettingen met name gevonden worden met luchtopnamen, fotogrammetrie en remote sensing. De combinatie van deze laatste twee technieken zorgen ervoor dat objecten en bouwwerken niet hoeven worden beschadigd, maar toch in kaart kunnen worden gebracht. Zo wordt het aardoppervlakte met laserstralen afgetast. Eerst worden signalen uitgezonden vanuit verschillende perspectieven en later weer opgevangen. Zowel de afstand van het uitwendige als het inwendige gedeelte van het gebouw wordt hiermee in kaart gebracht, waardoor een gedetailleerd 3D-model kan worden berekend.

Kortom, de publicatie geeft de lezer voldoende informatie om zijn kennis over de Maya’s uit te breiden en meer te weten te komen dan de hoogtepunten uit de cultuur, zoals de tempels, pleinen en paleizen die verborgen liggen in de Amerikaanse oerwouden. In de publicatie wordt ook voldoende ingegaan op het dagelijks leven en hoe de opvallende monumenten waren omgeven door gewone huizen met alledaagse objecten. In Maya’s. Heersers van het regenwoud worden de hoofdlijnen van de Mayacultuur uiteengezet, van de stichting tot de ondergang en van de heersers tot de boeren. Het rijk geïllustreerde boek is een prachtig naslagwerk voor iedereen die zich interesseert voor dergelijke historie, archeologie en cultuur.

Vera Weterings

De tentoonstelling Maya´s. Heersers van het regenwoud is nog tot en met 4 september 2016 in het Drents Museum in Assen te bezoeken.