Seks, drugs en rock ‘n’ roll in de Gouden Eeuw, Benjamin B. Roberts

seks drugs n rock n rollRecensent: Vera Weterings

Seks, drugs en rock 'n' roll in de Gouden Eeuw, Benjamin B. Roberts

Bewerking van Seks and Drugs before Rock ‘n’ Roll. Youth Culture and Masculinity during Holland's Golden Age, Benjamin B. Roberts (2012)

Amsterdam University Press, Amsterdam 2014
ISBN 9 789089 646996

Paperback met zwart-wit illustraties en index
170 pagina's
€ 14,95

Seks, drugs en rock 'n' roll in de Gouden Eeuw

In Seks, drugs en rock 'n' roll in de Gouden Eeuw geeft historicus Benjamin B. Roberts een inkijkje in het leven van jonge mannen in de eerste helft van de zeventiende eeuw in de Republiek. De Republiek was toen het rijkste land ter wereld en met twee miljoen inwoners het meest dichtstbevolkte land van Europa en meest verstedelijkte gebied in Noord-Europa.

De auteur Benjamin B. Roberts is al jaren gefascineerd door de jeugd ten tijde van de Republiek. Hij is afgestudeerd aan de Vrije Universiteit van Amsterdam in Geschiedenis van de vroegmoderne tijd. Hierna is hij gepromoveerd aan de Rijksuniversiteit Groningen op een onderzoek naar de opvoeding van kinderen in de zeventiende en achttiende-eeuwse Republiek. Dit onderzoek werd gepubliceerd in Through the Keyhole. Dutch child-rearing practices in the 17th and 18th century (Verloren, 1998). Als postdoc heeft hij historisch onderzoek verricht aan de Vrije Universiteit en momenteel is hij werkzaam als schrijver en journalist voor Time Out Amsterdam, The Holland Times, Amsterdam Magazine en You in Amsterdam, waarbij hij zich naast geschiedenis ook richt op kunst, cultuur en sport.

Hoewel er net als heden ten dage verschillen tussen generaties hebben bestaan, zijn de bronnen hiervoor te beperkt om dit te onderzoeken. Roberts heeft er in zijn werk dan ook voor gekozen zich te focussen op jonge mannen in de eerste helft van de zeventiende eeuw en hoe zij volwassen werden in de Gouden Eeuw. Met jonge mannen heeft Roberts het in zijn werk over mannen tussen de dertien en dertig jaar, in die tijd behoorden ongetrouwde mannen van die leeftijdscategorie immers tot de jeugd. Vanwege het beperkt aantal bronnen van mensen uit de lagere sociale klassen richt het boek zich met name op de jeugd van de middenklasse en de elite.

Roberts heeft voor zijn onderzoek gebruik gemaakt van dagboeken, schilderijen, prenten, adviesboeken, pedagogische traktaten, confessieboeken van stedelijke gerechtelijke archieven, universiteitsarchieven van onder andere de vierschaar en liedboeken. Door dit brede scala aan bronnen heeft Roberts een veelzijdig beeld van de jeugd gekregen. Zo gaven de archieven van de academische vierschaar, de universitaire rechtbank, inzicht in de misstappen van de jeugd. De opvoedkundige werken zoals embleemboeken gaven een idee van de boodschap die toen belangrijk werd bevonden.

Na een inleiding waarin Roberts een beeld schetst van de periode waarin de Republiek zich bevond ten tijde van de Gouden Eeuw, behandelt hij de verschillende thema’s waar de jeugd mee te maken had: geweld, genotzuchtige levensstijl, drank, seks, drugs en tot slot vermaak. In het hoofdstuk over geweld wordt stil gestaan bij de zorgen die ouders en instellingen hadden over het geweld van jeugd. Met name vandalisme, het ingooien van ruiten, was een veelvoorkomende vorm van geweld. Daarnaast hadden jongeren die aan een universiteit studeerden het recht om een wapen bij zich te dragen. Dit punt heeft voor veel twist gezorgd tussen de stadsbesturen en de universiteiten. Jongeren gingen immers roekeloos om met hun wapens als zij wat gedronken hadden, waardoor de stadswachten van de steden regelmatig botsten met de studenten.

Na dit hoofdstuk wordt ingegaan op de opvoeding van de jeugd. Rijke ouders werden middels pedagogische werken gewaarschuwd hun kinderen niet te veel te verwennen met bijvoorbeeld dure kleding. Het uiterlijk speelde bij de jeugd – net als nu – een belangrijke rol. Niet alleen de haarmode, maar met name ook de kleding was een aandachtspunt. De jeugd wilde er het liefst zo opvallend mogelijk bij lopen, de glanzende zijden kleding van die tijd was niet genoeg pracht en praal. Nee, deze moest nog meer versierd worden door gouden en zilveren draden en hoeden konden niet groot genoeg zijn, met het liefst zo veel mogelijk pluimen.

In het hoofdstuk over drank blijkt dat het huidige comazuipen niets nieuws is. Ook in de Gouden Eeuw kenden jongeren geen rem. Dat maakte dronkenschap tot een reële kopzorg voor ouders en het stimuleren van matigheid was een belangrijk onderdeel van het volwassen worden. Niet alleen overmatig gebruik van drank wordt behandeld, ook de nieuwe drugs van de Gouden Eeuw: tabak. De jeugd uit die tijd was de eerste generatie in de geschiedenis die het roken van tabak massaal omarmde. Naast drank en drugsgebruik wordt in een hoofdstuk ook kort ingegaan op de seksuele mores van de jeugd. Aangezien voorbehoedsmiddelen in die tijd erg provisorisch waren, was syfilis een veelvoorkomende geslachtsziekte onder de jeugd. Tot slot wordt ingegaan op de laatste vorm van vertier in die tijd: muziek. In de zeventiende eeuw schreven liedboekschrijvers en –samenstellers met name over de voor- en tegenslagen in de liefde.

Roberts begon zijn onderzoek omdat hij nieuwsgierig was naar het leven van jonge mannen in de Gouden Eeuw. In zijn werk geeft hij de lezer een inkijkje in dit leven en toont hij aan dat de jonge mannen van toen niet zo anders zijn als de jeugd van nu. Ook toen rebelleerde de jeugd tegen voorgaande generaties, droeg zij extravagante kleding, rookte en dronk te veel en zong zij schunnige liederen. Roberts’ schrijfstijl is zeer prettig, waardoor je het boek als lezer verslindt. Aan de hand van anekdotes en grappige voorbeelden schetst hij in elk hoofdstuk een beeld van de jongeren. Dit maakt Seks, Durgs en Rock ‘n’ Roll in de Gouden Eeuw tot een verfrissende, soms hilarische en erg toegankelijke publicatie over de opgroeiende jeugd in het begin van de zeventiende eeuw.

Vera Weterings