Zwaardendag in het Rijksmuseum van Oudheden

IMG_9958In het kader van de tentoonstelling Vlijmscherp verleden werd afgelopen zondag in het Rijksmuseum van Oudheden een heuse Zwaardendag georganiseerd. Tijdens deze middag die geheel in het teken van het zwaard stond werden er rondleidingen over de tentoonstelling verzorgd en kon men lezingen bezoeken. Ook waren er doorlopend demonstraties van historische vechtkunsten waarbij het zwaard een grote rol speelt.

Demonstratie vroegmiddeleeuwse vechtkunst
Demonstratie vroegmiddeleeuwse vechtkunst

De beoefenaars van deze Historical European Martial Arts (H.E.M.A.) lieten afwisselend grote delen van de Europese krijgsgeschiedenis de revue passeren. Er waren interpretaties van vroegmiddeleeuwse strijdwijzen waarbij vechters elkaar als Vikingen te lijf gingen. Daarnaast demonstreerde men laatmiddeleeuwse vechttechnieken waarbij behendigheid met het zwaard op korte afstand werd afgewisseld met dolk- en worsteltechnieken. Voor deze periode zijn er ook tal van contemporaine, meest Duitse, handleidingen die instrueren in het vechten met blanke wapens. Van de late middeleeuwen is de stap naar het degenschermen met het rapier in de vroegmoderne tijd niet zo groot. Ook dit werd gedemonstreerd door een van de deelnemende H.E.M.A.-verenigingen. Naast de historische Europese wapendemonstraties was er net als in de tentoonstelling ook ruimte voor Japanse zwaardkunst door middel van demonstraties jodo en iaido.

Demonstratie zeventiende-eeuws rapierschermen
Demonstratie zeventiende-eeuws rapierschermen

Voor wie naast het visuele spektakel ook inhoudelijk meer de diepte in wilde kon lezingen bezoeken. Jeroen Punt van het Nationaal Militair Museum vertelde over de ontwikkeling van de sabel en de wijze waarop deze uiteindelijk in West-Europa het zwaard als wapen van de ruiterij verving. Hiervoor werd de toehoorder meegenomen naar het Midden-Oosten en de Aziatische steppen om via Centraal-Europa uiteindelijk weer aan te komen in het Westen. Het voordeel van de sabel ten opzichte van het rechte zwaard lijkt vooral te zijn geweest dat deze gemakkelijker te hanteren is met één hand vanaf een paard.

Annemarieke Willemsen vertelt over de tentoonstelling
Annemarieke Willemsen vertelt over de tentoonstelling

Mario Damen van de Universiteit van Amsterdam vertelde in zijn lezing later op de middag over ridders. Die konden natuurlijk niet ontbreken op een Zwaardendag. Damens verhaal richtte zich vooral op het fenomeen van de ridderslag en wat dit nu precies inhield, en ging daarbij ook in op de typisch ridderlijke bezigheid van het toernooivechten, dat vooral in de late middeleeuwen uitgroeide tot grootschalige meerdaagse evenementen in grote steden.

 

Het gevest van het prehistorische Zwaard van Buggenum
Het gevest van het prehistorische Zwaard van Buggenum

Natuurlijk was er ook de gelegenheid de tentoonstelling te bezoeken en dat werd dan ook volop gedaan. De rondleidingen die verzorgd werden door samenstellers van de tentoonstelling Annemarieke Willemsen en Luc Amkreutz waren erg populair. Waar Willemsen zich vanuit haar specialisme voornamelijk, maar lang niet uitsluitend, richtte op de middeleeuwse stukken in de expositie had Amkreutz wat meer aandacht voor de prehistorische zwaarden die te zien waren.

Het gevest van het vroegmiddeleeuwse Zwaard van Dorestad
Het gevest van het vroegmiddeleeuwse Zwaard van Dorestad

De middag werd afgesloten door het inpakken van één van de H.E.M.A.-instructeurs in een compleet middeleeuws plaatharnas. Het werd de toeschouwers duidelijk dat dit geen kwestie was van even aantrekken en vechten geblazen. Voor het compleet inpakken van een middeleeuwse ridder waren twee ervaren schildknapen al snel twintig minuten zoet maar het resultaat mocht er uiteindelijk wezen! Alles bij elkaar kan het RMO terugkijken op een zeer succesvolle dag met veel geïnteresseerde bezoekers. De activiteiten waren afwisselend en qua tijdstip goed op elkaar afgestemd. Zwaardenliefhebbers zijn door het RMO afgelopen zondag verwend.

Wouter van Dijk

De tentoonstelling Vlijmscherp verleden is nog t/m 2 oktober 2016 te zien in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. De recensie van de tentoonstellingspublicatie lees je ook op onze website.