De wijk Oud-West in Delfzijl is een walhalla voor de Amsterdamse School liefhebber. In deze zeeheldenbuurt zijn veel gebouwen en huizen ontworpen in de stijl van de Amsterdamse School zoals het gemeentehuis en de voormalige Zeevaartschool Abel Tasman. Dit laatste pand springt eruit in de wijk met zijn typische Amsterdamse School kenmerken zoals fraaie deuren, mooie rode baksteen en kenmerkende ladderramen die zijn naam te danken hebben aan het effect van naast elkaar geplaatste ladders doordat de horizontale roeden van de ramen dicht op elkaar zitten.
Kenmerkend aan de Amsterdamse School is het veelvuldig gebruik van baksteen in allerlei varianten van het optrekken in horizontaal, verticaal of diagonaal tot het gebruik van helderrode, zandgele of donkerblauwe stenen. Naast de prachtige creaties in baksteen bevatten de gebouwen vaak ook fraaie erkers, glas-in-loodramen, torentjes, ronde daken en bijzondere kozijnen. De bouwstijl heeft zijn oorsprong in – de naam doet het al vermoeden – Amsterdam, bij het architectenbureau van Eduard Cuypers (1859-1927). Dat bureau lag pal naast het Amsterdamse Rijksmuseum dat was ontworpen door Eduards beroemde oom Pierre Cuypers. Vanaf ongeveer 1910 begonnen Eduard en zijn kantoorgenoten met het ontwikkelen van deze expressionistische bouwstijl die in de praktijk vaak erg prijzig uitpakte. Hierdoor raakte deze al snel op zijn retour. Desondanks is er in Amsterdam nog een mooie erfenis aan architectonische hoogstandjes in de Amsterdamse School terug te vinden, maar ook elders in Nederland en met name in de stad en de provincie Groningen waar nog tot in de jaren dertig werd doorgebouwd in de stijl. Het oudste gedeelte van de wijk Oud-West in Delfzijl is gebouwd in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw.
Opvallend aan de Groningse Amsterdamse School is dat deze vaak in combinatie te zien is met schilderingen van de Groningse kunstkring De Ploeg. Er heerste in de regio een kunstzinnig klimaat, waarbij schilders en architecten elkaar opzweepten om volop te experimenteren. Daarbij zaten bij de kunstkring De Ploeg een aantal schilders die ook architect waren, zoals onder andere Evert Reitsma die verantwoordelijk was voor de gereformeerde kerk in Appingedam (1928), de Oosterkerk in Kollum (1924) en een woning aan de Prinsesseweg in Groningen (1923).
In het MuzeeAquarium in Delfzijl is momenteel een fraaie expositie gewijd aan specifiek de Groningse Amsterdamse School binnen de gemeente Delfzijl. Er is veel aandacht voor de wijk Oud-West, maar ook voor omliggende dorpen zoals Spijk, Bierum en Holwierde waar de Amsterdamse School is vertegenwoordigd. In de tentoonstelling zijn foto’s van gebouwen uit de regio te zien en prachtige glas-in-loodramen, dakpannen en deuren. Naast het exterieur is er ook aandacht voor het interieur. Zo zijn er meubels te zien van de Groningse meubelfabrikant J. Huizinga.
Kun je geen genoeg krijgen van de Amsterdamse School? In het MuzeeAquarium is ook het plaatselijke VVV-kantoor gevestigd waar een Amsterdamse School wandelroute verkrijgbaar is van 2,5 kilometer zodat je zelf op ontdekkingstocht kunt gaan door de wijk Oud-West. Hier zijn nog veel karakteristieke woonhuizen en villa’s zoals bijvoorbeeld het huis met de koosnaam ‘de theemuts’ vanwege de ronde dakdelen die bovenop worden bekroond door een eenvoudige schoorsteen.
Vera Weterings
De tentoonstelling De Amsterdamse School in Delfzijl, architectuur en vormgeving is verlengd en nog tot en met zondag 22 augustus 2021 te bezoeken in het MuzeeAquarium in Delfzijl.