Recensent: Vera Weterings
Marcus Aurelius. Evenveel van jou als van mezelf. Correspondentie met Marcus Fronto vertaald en toegelicht door Vincent Hunink
Athenaeum – Polak & Van Gennep, Amsterdam 2019
ISBN 978 90 253 1005 9
Paperback, met verder lezen, namenregister en omnummertabellen.
280 pagina’s
€ 17,99
Evenveel van jou als van mezelf
Marcus Aurelius (121-180) is bekend als Romeinse keizer en als filosoof. Zijn levensverhaal is bijzonder. Als jongeman uit de hoogste Romeinse kringen wist hij het tot drie keer toe tot consul te schoppen. Dat was wellicht mede te danken aan Marcus Cornelius Fronto (ca. 100-167) die als leermeester in de retorica de jonge Marcus Aurelius onderwees. Zo kwam Marcus Aurelius al op jonge leeftijd in aanraking met de filosofie, waarvan met name de stoïcijnse leer hem direct aansprak en goed paste bij zijn serieuze karakter.
Uit de jonge jaren van Marcus Aurelius is veel bekend over de keizer door de omvangrijke correspondentie tussen beiden die is overgeleverd. Het gaat om ruim honderdvijftig brieven uit de periode 139-167. Met de vertaling van Vincent Hunink is de correspondentie voor het eerst in Nederlandse vertaling te lezen. Hunink vertaalde al eerder zeer goed ontvangen antieke geschriften, waaronder In moerassen & donkere wouden. De Romeinen in Germanië (2015) en Het leven van Agricola. De Romeinen in Brittannië (2016), Het leven in Rome (2018) alledrie van Tacitus en De Vesuvius in vlammen. Brieven aan Tacitus (2017), Mijn landhuizen. Brieven over Romeinse villa’s (2018) en Majesteit! Correspondentie met keizer Trajanus (2018) van Plinius. In Evenveel van jou als van mezelf heeft Hunink recht willen doen aan de bijzonder persoonlijke briefwisseling tussen retoricus Marcus Cornelius Fronto en keizer Marcus Aurelius.
Hoewel onderwijs in die tijd over het algemeen niet op afstand ging, via brieven, maar in persoon waren Marcus en Fronto blijkbaar al vroeg niet in de gelegenheid elkaar te ontmoeten. De briefwisseling tussen de twee werd een geschikt medium om alsnog met elkaar in contact te blijven. In de brieven wordt de klik tussen de jonge Marcus en de ervaren oude redenaar direct duidelijk en ook dat de gevoelens van sympathie bovendien wederzijds waren, de titel die Hunink voor deze vertaling heeft gekozen is daar een knipoog naar. Vooral in de eerste jaren is de briefwisseling opvallend persoonlijk en hartelijk. Daarom is de afgelopen jaren ook regelmatig onderzoek geweest naar een mogelijke liefdesrelatie tussen de twee. Hunink gaat hier in zijn werk niet dieper op in omdat het volgens hem waarschijnlijk meer zegt over de moderne vraagsteller en te weinig over de historische bron zelf. Desalniettemin valt er in de brieven over en weer geen onvertogen woord, maar volgens Hunink geen aanwijzing tot een ongewone, geheime of verboden relatie tussen de twee. Wat volgens hem vooral zichtbaar wordt is het enthousiasme van de jonge Marcus en de warme genegenheid van de oudere Fronto voor zijn pupil. Hoe het ook zij, in de vertaling kan de lezer zelf oordelen.
Al met al heeft Hunink met Evenveel van jou als van mezelf een uniek en rijk tijdsdocument op toegankelijke manier vertaald. En hiermee laten zien dat retorica en liefde onlosmakelijk met elkaar samengaan. Geschiedenisliefhebbers zullen genieten van dit intieme inkijkje tussen twee bijzondere Romeinen. Hunink brengt met de vertaling van deze brieven de wereld van de Romeinse keizer een stukje dichterbij.
Vera Weterings
Gedurende de Romeinenweek 2020 (25 april t/m 3 mei 2020) deelt Hereditas Nexus elke dag een recensie en blog over de Romeinen. Houd de website in de gaten.