Herdenkingsactiviteiten in het kader van 80 jaar Spaanse Burgeroorlog

De originele vlag van het Nederlandse bataljon Spanjestrijders, in bewaring bij het IISG
De originele vlag van het Nederlandse bataljon Spanjestrijders, in bewaring bij het IISG

Het herdenken van het uitbreken van de Spaanse Burgeroorlog 80 jaar geleden wordt ook in Nederland ter hand genomen. In het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) werd op donderdag 30 juni jl. een Vriendenmiddag georganiseerd die in het teken van de strijd in Spanje stond en in het afgelopen weekend werd door de Stichting Spanje 1036-1939 een tweedaags symposium over de Spaanse Burgeroorlog georganiseerd.

Een kijkje achter de schermen bij het IISG
Een kijkje achter de schermen bij het IISG

Tijdens de middag in het IISG, die overigens voor alle geïnteresseerden gratis toegankelijk was, werd de bezoeker de mogelijkheid geboden een kijkje achter de schermen te nemen. Er werd een rondleiding door het gebouw verzorgd maar voor reeds ingewijden bestond ook de mogelijkheid een presentatie bij te wonen waarin recente aanwinsten van het instituut getoond werden. De rondleiding spitste zich voornamelijk toe op de archiefdepots en ruimtes achter de studiezaal van het instituut, waar de dienstverlening aan bezoekers zich normaliter afspeelt. Te zien was wat een enorme hoeveelheid stellingen met materiaal het IISG beheert, zo’n 15 tot 17 strekkende kilometer archiefmateriaal alleen al, louter particuliere archieven. De hoeveelheid verzamelde lectuur en documentatie is nog vele malen groter.

Na deze boeiende blik achter de schermen presenteerden Yvonne Scholten en Eric de Ruijter de database met persoonsgegevens en biografieën van Nederlandse Spanjestrijders, die sinds enkele weken openbaar toegankelijk is. Op de website, www.spanjestrijders.nl, zijn zoveel mogelijk gegevens over Nederlanders verzameld die in de periode 1936-1939 actief zijn geweest in Spanje, hetzij als vrijwilliger om mee te vechten aan Republikeinse zijde tegen de rebellen van generaal Franco, hetzij als verpleger achter het front, ambulancechauffeur of anderszins.

Hierna presenteerde Almudena Rubio een selectie foto’s van de grootste toenmalige Spaanse vakbond en actief deelnemer in de strijd, de anarchistisch-syndicalistische Confederación Nacional del Trabajo (CNT). Tevens was een kleine foto-expositie in de hal van het IISG te bezichtigen. Tot slot vertelde anarchismekenner Rudolf de Jong het een en ander over Nederlandse particuliere hulpprogramma’s aan Spanje en de anarchistische omgang in Nederland met de oorlog daar. Hierna volgde nog een kort fragment van een recent gedigitaliseerde documentaire met interviews over de Spaanse Burgeroorlog, waarna de dag in stijl met Spaanse muziek werd afgesloten.

Mini-expositie in het IISG met foto's uit de CNT-archieven
Mini-expositie in het IISG met foto's uit de CNT-archieven
Het symposium en de gelijknamige tentoonstelling werden druk bezocht
Het symposium en de gelijknamige tentoonstelling werden druk bezocht

Twee dagen later alweer stond het symposium ‘De oorlog begon in Spanje’ op het programma, in de titel verwijzend naar de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog, die de strijd in Spanje zou blijken te zijn. Locatie was het Stadsdeelkantoor Amsterdam-Noord. Als sprekers trad een divers gezelschap op, van wetenschappelijk onderzoekers tot middelbare schooldocenten en geïnteresseerde amateurs, hier volgt een kleine impressie van de eerste symposiumdag. Bob Reinalda van de Radboud Universiteit trapte af met een interessante uiteenzetting van de rol van de Internationale Transport Federatie in het Europabreed dwarsbomen van munitietransporten naar Nationalistisch Spaans gebied, waarbij tegelijkertijd werd gepoogd onder andere voedseltransporten voor de Republiek langs allerlei omwegen haar bestemming te laten bereiken. De internationale context waarin de Spaanse strijd zich afspeelde werd hierdoor op een duidelijke manier concreet gemaakt.

De originele vlag van de Belgische Spanjestrijders
De originele vlag van de Belgische Spanjestrijders

Na Reinalda sprak Cor Faber over zijn opa die indertijd had meegevaren op een koopvaardijschip dat clandestien, tegen de afspraken uit het Non-Interventieverdrag in, wapens smokkelde van Polen naar Spanje. Door een gelukkig toeval kreeg Faber het dagboek dat zijn grootvader hierover bijhield in handen. In Amsterdam vertelde hij over de hachelijke momenten tijdens de onderneming, die aanvankelijk na verschillende moeilijkheden leek te slagen toen de wapens in Noord-Spanje afgeleverd waren, maar toch nog eindigde in gevangenschap toen de koopvaarder op de terugreis door een Nationalistisch schip onderschept werd. Inmenging van de Nederlandse consul kon uiteindelijk voorkomen dat het slecht met de bemanning zou aflopen. Ook deze dag was er weer een muzikale omlijsting van het programma, het Duo Contraviento bracht Spaanstalige muziek en liederen uit de Spaanse Burgeroorlog ten gehore. Na bijdragen van Hans Dankaart over de verzetsgroep Wollweber en Johannes Buter over de Nederlandse hulpacties aan Spanje was het tijd voor de documentaire Spaanse Aarde van Joris Ivens. Een propagandafilm uit de tijd van de burgeroorlog die de internationale hulp aan Republikeins Spanje moest doen toenemen. In de verschillende pauzes tussen de bedrijven door was er ruim de tijd om de expositie over de oorlog te bekijken, die de Stichting Spanje 1936-1939 verzorgd had, of te neuzen tussen de grote voorraad boeken over de Spaanse Burgeroorlog die boekhandel Het Fort van Sjakoo in de aanbieding had. Een zeer geslaagde dag kortom, waarbij een grote hoeveelheid geïnteresseerden verwelkomd kon worden.

Wouter van Dijk

One thought on “Herdenkingsactiviteiten in het kader van 80 jaar Spaanse Burgeroorlog

  1. Pingback:

Comments are closed.