Geschiedenis is meerstemmig en actueler dan ooit. Na het succes van vorig jaar vond zondag 13 oktober de tweede editie van History in Concert plaats in TivoliVredenburg in Utrecht. Wederom werkten canonmusea uit heel Nederland samen met bekende muzikanten en schrijvers rond vensters uit de Canon van Nederland. Aansluitend bij het thema van de Maand van de Geschiedenis, ‘Zij/Hij’, was er bijzondere aandacht voor vrouwengeschiedenis. Zo gaven zij op originele wijze inhoud en betekenis aan de Nederlandse geschiedenis samen met verhalen van conservatoren bij dé topstukken uit de Nederlandse canon. Het zaalprogramma werd gepresenteerd door journalist en televisiepresentator Matthijs van Nieuwkerk. Daarnaast presenteerden diverse canonmusea zichzelf in een speciaal foyerprogramma.

Canon van Nederland

De Canon van Nederland werd ruim tien jaar geleden gepresenteerd door de speciaal daarvoor ingestelde commissie-Van Oostrom, onder leiding van neerlandicus Frits van Oostrom. In opdracht van toenmalig minister Maria van der Hoeven moest een canon van de Nederlandse geschiedenis worden opgesteld, die in de eerste plaats voor het onderwijs bedoeld was. De Canon van Nederland neemt je in vijftig vensters mee langs mensen, gebeurtenissen en voorwerpen die samen de geschiedenis van Nederland vertellen. In 2011 kregen het Openluchtmuseum en het Rijksmuseum de opdracht om ‘Het Verhaal van Nederland’ zichtbaar te maken. De presentatie werd 23 september 2017 in Arnhem geopend en is gebaseerd op de vijftig historische Canonvensters zoals die in 2006 werden gepresenteerd door de Commissie Van Oostrom waarbij elk ‘venster’ ‘zicht’ geeft op een onderwerp uit de Nederlandse geschiedenis. Het is echter onmogelijk om dé geschiedenis van Nederland op één plek te ervaren. Het Nederlands Openluchtmuseum initieerde om die reden dan ook het Canon van Nederland-netwerk. In dit netwerk werkt een groeiend aantal culturele organisaties samen om de geschiedenis door het hele land breed onder de aandacht brengen. In de komende jaren zal het netwerk zich uitbreiden tot een evenwichtige afspiegeling van de Canon en de huidige vensters herijken. Zo komen museumbezoekers oog in oog te staan met de geschiedenis van Nederland.

Museummarkt

Met History in Concert programmeerde het Canonmuseua zich als collectief in een diverse museummarkt voor een groot publiek. Zo konden bezoekers zich bij binnenkomst onderdompelen in de Nederlandse geschiedenis aan de hand van de diverse canonvensters die verschillende canonmusea presenteerden in de foyer van Tivoli Vredenburg. Het was onder andere mogelijk meer te weten te komen over archeologische vondsten uit Villa Voerendaal bij de stand van het Limburgs Museum. Het Watersnoodmuseum had een quiz om mensen hun kennis te testen. Verder kon men meer leren over vergeten groenten bij de stand van het Openlucht Museum en waanden bezoekers zich even terug in de tijd als ze re-enacters van het Archeon tegenkwamen.

Ontdekkingen uit de Gouden Eeuw

Rijksmuseum Boerhaave presenteerde als Canonmuseum de vensters Suriname en Christiaan Huygens (1629-1695). Huygens  leefde in de zeventiende eeuw een tijd waarin de moderne wetenschap in West-Europa ontstond. Zo ontwikkelde tijdgenoot en lakenkoopman Antoni van Leeuwenhoek rond 1670 een microscoop die vele malen sterker kon vergroten dan andere microscopen uit die tijd, wat hij eronder zag was opzienbarend. Hij zag voor het eerst zaadcellen, bloedlichaampjes en ‘kleine diertjes’, oftewel bacteriën. Zijn systematisch en uitgebreid onderzoek maken hem tot de grondlegger van de microbiologie. In diezelfde periode bracht Maria Sibylla Merian een nieuwe kijk op inheemse insecten. Geïnspireerd door de schoonheid van de planten en dieren die ze in Suriname tegenkwam, besloot ze om samen met haar dochter de levensstadia van verschillende soorten te bestuderen, maar ook  te tekenen. Dit resulteerde in een boek met zestig paginagrote illustraties, die op bestelling ingekleurd werden door Merian zelf. Een prachtige facsimile-uitgave konden bezoekers doorbladeren op de museummarkt. Daar konden zij ook met eigen ogen zien wat Van Leeuwenhoek eeuwen geleden al zag.

Muziek en gesprek

• 

• 

Het zaalprogramma ging gelijk goed van start met een muzikaal optreden van soulzangeres Shirma Rouse met een ode aan de onzichtbare vrouw in de geschiedenis. Hierna ging ze met Van Nieuwkerk in gesprek over Elisabeth Samson de eerste negroïde plantagehoudster. Hierna nodigde Van Nieuwkerk zanger Jeangu Macrooy uit om meer te vertellen over zijn familiegeschiedenis. Macrooy had zich verdiept in zijn overgrootmoeder. Als kind van Marrons – gevluchte tot slaaf gemaakten – groeide zij op in het oerwoud van het Surinaamse binnenland. Uit onvrede met het gevoerde beleid stichtte zij aldaar, samen met een aantal andere vrouwen, een eigen ‘vrouwendorp’.

Vervolgens werden historicus Fik Meijer en schrijfster Jet Steinz uitgenodigd bij Mathijs van Nieuwkerk. Zij gingen in gesprek over de rol van de vrouw in de Romeinse Oudheid in het kader van het Canonvenster de Romeinse Limes. Na afloop van het gesprek verzorgde De Nationale Opera Studio twee aria’s, waarvan één speciaal was gecomponeerd voor History in Concert.

Singer-songwriter Lucas Hamming ging in op het Canonvenster Grachtengordel en verdiepte zich in zijn wijk, de Jordaan, die rond de vorige eeuwwisseling een onvervalste sloppenwijk was. In het Stadsarchief Amsterdam had hij de bevolkingsregisters erop nageslagen. Zo kwam hij erachter dat grote families in één kleine woning allemaal bij elkaar gehuisvest waren.

Muzikaal cabaretduo Yentl en de Boer sloot de avond af. Zij richtte de pijlen op Zeeland en de Watersnoodramp. Tijdens een gesprek met Van Nieuwkerk werden ook de opa en oma van Yentl uitgenodigd om meer te vertellen over hun ervaringen tijdens de Watersnoodramp. Na afloop speelde het  cabaretduo een nieuw, speciaal voor History in Concert geschreven nummer.

Vera Weterings

Geïnteresseerd in de Nederlandse canon? Lees ook de blog Canon van Nederland.