Recensent: Vera Weterings

Holland-Amerika Lijn. Geschiedenis van een rederij, Nico Guns

Uitgeversmaatschappij Walburg Pers, Zutphen 2016
ISBN 9789462490413

Gebonden, illustraties in kleur en zwart-wit, register van HAL-schepen, literatuurlijst en lijst van geraadpleegde archieven.
144 pagina’s
€ 29,95

Geschiedenis van een rederij

De geschiedenis van de Holland-Amerika Lijn (HAL) is een verhaal vol ups en downs, dat zich laat lezen als een spannende roman. Vele emigranten staken met de HAL de Atlantische Oceaan over, om een nieuw bestaan op te bouwen in het land van de onbegrensde mogelijkheden. Het vrachtvervoer tussen West-Europa en Amerika, met schepen als de Diemerdijk en de Kinderdijk, nam in de loop der tijd een hoge vlucht en droeg sterk bij aan de groei van de rederij en de welvaart van ons land. Rotterdam was meer dan een eeuw de trotse thuishaven van deze rederij; aan de Wilhelminakade bepaalden de drijvende paleizen met hun geel-groen-witte schoorstenen het beeld van de Maasstad. De geschiedenis is nog steeds aanwezig in de stad. Zo bevinden zich in het Stadsarchief Rotterdam gegevens over bemanningsleden en emigranten in scheepsjournalen en bemannings- en passagierslijsten. Hotel New York, het voormalige HAL-hoofdkantoor op de kop van de Wilhelminakade, is nog steeds te bezoeken voor een consumptie en op de Rotterdam, het wereldberoemde passagiersschip uit 1959, dat ligt afgemeerd aan het 3e Katendrechtschehoofd, is de koopvaardijhistorie voor iedereen tast- en zichtbaar nog springlevend. Ook in het Maritiem Museum Rotterdam komt de HAL-historie tot leven in verschillende scheepsmodellen en affiches uit de HAL-historie.

Het Maritiem Museum Rotterdam opende in 2004 een semipermanente tentoonstelling over de Holland-Amerika Lijn. In de tentoonstelling werden bezoekers meegenomen naar de tijd van de landverhuizers naar Amerika en de ontwikkeling van het bedrijf tot een internationaal befaamde cruisevaartmaatschappij. Aan de hand van scheepsmodellen, schilderijen, foto’s, een ‘vracht’ aan HAL-drukwerk en documenten werd de rijke historie getoond. In de tentoonstelling wordt de HAL-geschiedenis in vier perioden gepresenteerd. Allereerst de oprichting van de Nederlandsch-Amerikaansche Stoomvaart Maatschappij en de eerste jaren (1873-1900), vervolgens de periode van de landverhuizers en de toename van de vrachtvaart (1901-1945), dan het afscheid van Rotterdam en de ontwikkeling van de HAL als cruisebedrijf in Amerika (1946-1978) en tot slot de groei tot internationaal vermaarde cruisemaatschappij als onderdeel van Carnival Corporation (1979-heden). Op deze manier werd duidelijk dat de HAL en de stad Rotterdam al sinds 1873 nauw met elkaar verbonden zijn.

Bij de opstelling in het Maritiem Museum verscheen een beknopte rederijgeschiedenis in een handzaam vierkant boekje. Tien jaar later is het boekje uitverkocht en bleek er nog steeds behoefte te bestaan voor een herdruk. Auteur Nico Guns heeft toen samen met Uitgeversmaatschappij Walburg Pers besloten tot een herziene heruitgave die een aanvulling vormt op het oorspronkelijke beknopte exemplaar. Eerder verscheen van de hand van Guns ss Rotterdam (2015), Koninklijke Rotterdamsche Lloyd (2004) en ms Baloeran (2007). De herziene uitgave over de Holland-Amerika Lijn is zeker wat betreft het illustratiemateriaal een volledige herziene versie, daarbij gaat het boek over de geschiedenis van de HAL aan de hand van een dertiental hoofdperioden. Ook is achterin het boek een register van HAL-schepen te vinden.

In het nieuwe boek van Guns besteedt hij ruimschoots aandacht aan de wortels van de Rotterdamse rederij. Zo beschrijft hij uitgebreid hoe in 1816 de kiem werd gelegd voor het scheepvaartbedrijf dat in 1873 werd opgericht. Nog niet eerder werd de HAL-historie zo uitgebreid behandeld. Het boek is rijk geïllustreerd zodat de lezer met volle teugen kan genieten van de vele hoogte- en dieptepunten van de onderneming. Voor iedereen die belangstelling heeft in de geschiedenis van de glorierijke Nederlandse koopvaardij is het een uitermate boeiend naslagwerk.

Vera Weterings