Recensent: Vera Weterings

Iran. Bakermat van de beschaving, V.T. van Vilsteren en J. Nokandeh (red.)

WBOOKS i.s.m. Drents Museum, Zwolle 2018
ISBN: 978 94 625 8267 5

Gebonden, rijkelijk geïllustreerd in kleur en zwart-wit en illustratieverantwoording
208 pagina's
€ 24,95

In Bonn organiseerde de Kunst und Ausstellungshalleder Bundesrepublik Deutschland de tentoonstelling IRAN, Frühe Külturen zwischen Wasser und Wüste. Deze tentoonstelling wekte de interesse van het Drents Museum en al snel ontstonden contacten tussen het museum in Assen en het Nationaal Museum in Iran dat het belangrijk vond om mensen kennis te laten maken met de geschiedenis van Iran en wat deze cultuur onze beschaving heeft gebracht. Ook heeft de samenwerking ertoe geleid dat er in het Nationaal Museum van Iran in Teheran een tentoonstellingen met bruiklenen van het Drents Museum te zien zal zijn om de bevolking daar kennis te laten maken met de geschiedenis en cultuur van Nederland. Deze samenwerking past perfect bij de doelstelling van het Drents Museum: Het Drents Museum toont een blik op de wereld en biedt de wereld een blik op Drenthe.

Die missie voert het museum al jaren en dat zie je terug in de tentoonstellingen en bijbehorende publicaties van het afgelopen decennium. Andere spectaculaire tentoonstellingen waren Het terracotta leger van Xi’an (2008), De Gouden Eeuw van China – Tangdynastie (2011),Vikingen! (2012), De Dode Zeerollen (2013-2014), Mummies (2014), Maya’s (2016) en The Great Liao (2017). De archeologische blockbusters worden in Assen afgewisseld door andere speerpunten van het tentoonstellingsbeleid dat het Drents Museum hanteert. Zo komen naast het thema archeologie ook thema's als kunst uit de periode 1885-1935 en het Hedendaagse Realisme terug in het tentoonstellingenbeleid. Dit beleid heeft de eigen collectie als uitgangspunt en probeert deze zoveel mogelijk in een internationale context te plaatsen.

De tentoonstelling heeft als ondertitel ‘bakermat van de beschaving’. Wanneer je de tentoonstelling bezoekt of de bijbehorende publicatie leest, zul je beamen dat deze titel meer dan juist is gekozen. Er wordt immers aan het publiek getoond hoe de Iraanse beschaving ten grondslag heeft gelegen aan de onze: de neolithische revolutie die ons landbouw en aardewerk heeft gebracht, is daar immers begonnen. Daarnaast vindt ook het bewerken van koper en andere ertsen in de Iraanse gebieden zijn oorsprong. In wat we tegenwoordig Nederland noemen, maakten onze voorouders er pas tweeduizend jaar later kennis mee dan de Iraanse beschaving.

In de tentoonstelling zijn maar liefst 192 bruiklenen uit het Nationaal Museum van Iran te zien. Deze objecten variëren van beschilderd aardewerk en bronzen wapens tot kleitabletten met spijkerschrift en sieraden. Samen geeft de keur aan objecten het publiek een mooie introductie in de Iraanse cultuur. Ook is er veel goud in de tentoonstelling te zien, waaronder ook de massief gouden drinkbeker, in het Iraans ‘rhyton’ genoemd, die het Drents Museum als campagnebeeld heeft gekozen. Deze drinkbeker stamt uit de Achaemenidische periode en is ongetwijfeld in kringen rondom de Perzische koning gebruikt. De gouden beker weegt bijna twee kilo. In het boek worden de diverse periodes stuk voor stuk in rijk geïllustreerde hoofdstukken behandeld, zo ook de Achaemenidische periode. Dit is een tijd die beter bekend staat als het Perzische rijk (550-330 voor Christus), de gouden eeuw van Iran.

In het boek is de Achaemenidische periode slechts één van de vele perioden die wordt behandeld, maar in de tentoonstelling heeft het tijdvak een prominente plek gekregen. De tijd wordt gekenmerkt door architectonische hoogstandjes; koningen Cyrus de Grote en Darius de Grote bouwden een stabiel en imposant wereldrijk. Het imperium besloeg op het hoogtepunt ruim dertig landen en besloeg maar liefst vijfduizend kilometer. Eén van de topstukken in de tentoonstelling is het enorme overwinningsreliëf dat koning Darius de Grote rond 520 voor Christus liet aanbrengen op een 66 meter hoge rots in Bisotun, nabij de karavaanroute van Babylon naar Centraal-Azië. In de tentoonstelling is dit reliëf op ware grootte (15 x 6 meter) nagebouwd en zijn de inscripties in drie talen – te weten het Elamitisch, Oudperzisch en Babylonisch – die symbool staan voor de stichting van het nieuwe Perzische Rijk te lezen.

Al met al sluiten boek en tentoonstelling goed aan. Waar de bezoeker van de tentoonstelling zich in Assen kan laten verrassen door de prachtige Iraanse cultuur en kennis kan maken met een introductie in de geschiedenis van deze beschaving die veel voor de onze heeft betekent, zal de lezer van het boek zich verder kunnen onderdompelen in het onderwerp en met de publicatie nog meer leren over deze over het algemeen onbekende cultuur. Kortom, weer een geslaagde publicatie bij een al even zo fraaie tentoonstelling.

Vera Weterings

De tentoonstelling Iran – Bakermat van onze beschaving is nog tot en met 18 november 2018 te bezoeken in het Drents Museum in Assen.