De kosmos inspireert wetenschappers en kunstenaars al eeuwenlang. Rijksmuseum Boerhaave brengt hun fascinatie voor het eerst samen in de tentoonstelling Kosmos: Kunst & Kennis. Sterrenkundig geïnspireerde kunstwerken van Wassily Kandinsky en Eugène Brands pronken naast historische topstukken zoals de Leidse Aratea en maanstenen van de Apollo-17-missie. Vooraanstaand sterrenkundige prof. dr. Ewine van Dishoeck is gastconservator.

In de tentoonstelling Kosmos: Kunst & Kennis ervaart de bezoeker dat de fascinatie voor het heelal van alle culturen en alle tijden is. Zowel wetenschappers als kunstenaars hebben de hemel door de eeuwen heen op talloze manieren verbeeld. Met steeds sterkere telescopen duwen wetenschappers de grens van het onzichtbare steeds verder weg. Wat zich aan het zicht onttrekt, vullen kunstenaars zelf in met hun verbeeldingskracht. Gerenommeerd hoogleraar Moleculaire AstrofysicaEwine van Dishoeck neemt bezoekers mee op een verkenningstocht langs de maan, de planeten en de sterren. De objecten beslaan het brede spectrum van de kunst- en cultuurhistorie, van de Romeinse tijd tot nu. Bezoek een mini-observatorium of maak een uniek figuur op de maan. Ook is er een uitgebreide randprogrammering met lezingen en kinderworkshops. Zo beleeft jong en oud de wondere wereld van kosmos, kunst en kennis.

Kosmos: Kunst & Kennis

Hemelglobes en telescopen gaan gepaard met kunstwerken van Wassily Kandinsky en Eugène Brands en zelden vertoonde kunstschatten zoals een beeldje van de Romeinse maangodin Luna en een unieke hemelkaart uit de collectie van Robbert Dijkgraaf.  Hoogtepunt zijn de schetsen van sterrenkundige Étienne Trouvelot uit de negentiende eeuw. Gedurende de tentoonstelling wisselen de schetsen, zodat de bezoeker zo veel mogelijk van Trouvelots werk te zien krijgt.

Kwetsbare topstukken

In de tentoonstelling zijn uitzonderlijk veel (inter)nationale bruiklenen te zien, ruim vijftig stuks. De Leidse Aratea is een van de topstukken, een middeleeuwse manuscript met tekeningen van sterrenbeelden die al meer dan duizend jaar oud zijn. Het manuscript was ooit in bezit van Hugo de Groot en Isaac Vossius en is nu onderdeel van de collectie van de Universiteitsbibliotheek Leiden. Vanwege de kwetsbaarheid van het perkament is het topstuk alleen de eerste en laatste maand van de tentoonstelling te bewonderen, in de tussentijd is een facsimile te zien. Een ander topstuk is de Maankaart van de Franse sterrenkundige Jean-Dominique de Cassini. De originele kaart uit 1679 is samengesteld uit maar liefst vijftig handgetekende observatieschetsen en bevat daardoor extreem veel details. Bezoekers kunnen de kaart zien van oktober tot en met december 2019.

Topastronoom als gastconservator

Ewine van Dishoeck onderzoekt grote gas- en stofwolken die de geboorteplaatsen zijn van planeten en sterren. De uitkomsten geven richting aan de vraag of er leven mogelijk is op andere planeten. Naar aanleiding van het 100-jarig jubileum van de Internationale Astronomische Unie, waarvan zij president is, verbeeldt zij in de tentoonstelling wat de sterrenkunde voor ons in petto heeft.

Vera Weterings

De tentoonstelling Kosmos: Kunst & Kennis is van 10 oktober 2019 tot en met 15 maart 2020 te zien in Rijksmuseum Boerhaave.