Recensent: Vera Weterings

Pastels: het pastelportret in Nederland, Fleur Siedenburg met een bijdrage van Ruddi Ekkart en Claire van den Donk

WBOOKS i.s.m. Museum Van Loon, Amsterdam 2018
ISBN 9 789461 582613

Paperback met flappen, met illustraties in kleur, notenapparaat en illustratieverantwoording
80 pagina’s
€ 19,95

Pastels: het pastelportret in Nederland

De publicatie Pastels: het pastelportret in Nederland verschijnt bij de gelijknamige tentoonstelling in Museum Van Loon. De tentoonstelling is gesitueerd in de stijlkamers van Museum Van Loon. Het boek biedt achtergrond bij de ontwikkeling van het pastelportret in Nederland. Zo wordt aan de hand van een aantal artikelen een overzicht geboden van de ontwikkeling van het pastelportret vanaf het midden van de achttiende eeuw tot het einde van de negentiende eeuw in Amsterdam. Het is met deze tentoonstelling en publicatie voor het eerst sinds 1948 dat er een overzicht wordt gegeven van het werk van de belangrijkste pastelportrettisten in Nederland in de achttiende en negentiende eeuw.

Hoewel de pasteltechniek aan de Amsterdamse grachtengordel een ware bloei kende, is de pasteltechniek een van oorsprong buitenlandse techniek. Buitenlandse kunstenaars als Jean-Baptiste Perronneau (1715-1783), Jean-Étienne Liotard (1702-1789), Johann Friedrich August Tischbein (1759-1712) en Charles Howard Hodges (1764-1837) introduceerden de pasteltechniek in Nederland. Deze buitenlandse getalenteerde portrettisten hadden een Nederlandse clièntele bestaande uit bankiers, politici, de adel en het Koninklijk Huis. De buitenlandse kunstenaars worden in de eerste artikelen van het boek behandeld.

Ook is er aandacht voor pastelportrettist Heinrich Siebert, zijn werk wordt in deze publicatie vrijwel voor het eerst behandeld, een mooie kennismaking voor de lezer. Siebert werkte net als zijn buitenlandse voorgangers voor welgestelde opdrachtgevers, onder wie de familie Van Loon. Werken uit de collectie van Museum Van Loon sieren de bladzijden van de publicatie en pronken in de kamers van het museum. Naast de vrij onbekende Siebert hoopt het museum met tentoonstelling en publicatie geïnteresseerden ook kennis te laten maken met pastellisten die door de jaren heen in vergetelheid zijn geraakt, zoals Pierre Frédéric de la Croix (1709-1782) en de broers Francesco (1747-1822) en Felippo Tozelli (1794-1835), die allen de Nederlandse portretkunst hebben verrijkt met hun verfijnde portretten.

Daarna is er aandacht voor de Nederlandse kunstenares Thérèse Schwartze die in de late negentiende en vroege twintigste eeuw een belangrijke plaats innam in de Nederlandse pastelkunst. De reputatie van haar pastelportretten was zelfs zo hoog, dat de prijzen daarvan wedijverden met die van haar olieverfschilderijen, terwijl de pastels slechts een fractie van de tijd kostten die de vervaardiging van olieverfwerken vergden. Haar werk vormt tevens een waardige afsluiting van een traditie die gedurende ongeveer anderhalve eeuw een grotere betekenis heeft gehad voor de Nederlandse portretkunst dan men zich doorgaans realiseert. De publicatie en tentoonstelling vestigen hier de aandacht op.

Kortom, Pastels: het pastelportret in Nederland is een fraai overzicht van de rijkdom en kwaliteit die buitenlandse portrettisten meebrachten naar Nederland in de tweede helft van de achttiende eeuw en die tot in de late negentiende eeuw en vroege twintigste eeuw in Nederland populariteit kende. Er is veel aandacht voor de werken van Schwartze en het boek is rijkelijk geïllustreerd met kunstwerken van deze Nederlandse kunstenaar en haar buitenlandse voorgangers. Kunstliefhebbers zullen hun hart kunnen ophalen met dit mooie overzicht en worden verleid ook nog snel even de tentoonstelling te bezoeken, dat kan nog een week!

Vera Weterings

De tentoonstelling Pastels: het pastelportret in Nederland is nog tot en met 4 juni 2018 in Museum Van Loon in Amsterdam te bezoeken.