De geur van succes

Recensent: Vera Weterings

De geur van succes | Gerard & Cornelis van Spaendonck, bloemschilders in Parijs, Paul Huys Janssen

WBOOKS i.s.m. Noordbrabants Museum, Zwolle 2019
ISBN 9789462583122

Paperback met flappen, met illustraties in kleur, literatuurlijst, lijst van bruikleengevers en fotoverantwoording.
112 pagina´s
€ 24,95

De geur van succes

De broers Gerard (1746-1822) en Cornelis (1756-1839) van Spaendonck uit Tilburg genoten in de eerste decennia van de negentiende eeuw grote bekendheid met hun bloemstillevens in het mondaine Parijs. Zo’n anderhalve eeuw later was hun naam echter voor velen onbekend. Slechts een kleine kring van kunstliefhebbers kende de broers uit Tilburg. Pas sinds 1980 is de herwaardering voor het werk van de gebroeders Van Spaendonck in binnen- en buitenland weer toegenomen. De afgelopen decennia zijn diverse werken herontdekt en in 2017-2018 pronkten hun werk zelfs prominent in de tentoonstelling Nederlanders in Parijs 1789-1914 die achtereenvolgens te zien was in het Van Gogh Museum in Amsterdam en het Petit Palais in Parijs. Bijna veertig jaar na de eerste herwaardering voor de twee Brabantse bloemschilders was het voor Het Noordbrabants Museum in Den Bosch dan ook tijd voor een nieuwe overzichtstentoonstelling met bijbehorende publicatie.

Met ruim dertig objecten uit eigen collectie bezit Het Noordbrabants Museum de grootste collectie werken van de gebroeders Van Spaendonck in Nederland. Het gaat om diverse bloemstillevens, maar ook miniaturen op snuifdoosjes, gravures met botanische studies, brieven en portretten van beide broers. Deze werken worden verrijkt met historische objecten uit de veelbewogen periode waarin de kunstbroeders leefden, zoals bijvoorbeeld een heuse guillotine. Op deze manier krijgt de bezoeker een tijdsbeeld van de periode van chaos waarin de twee broers zich in Parijs ontpopten tot de grootste bloemschilders van Nederlandse bodem. Ook is in de tentoonstelling de nieuwe aanwinst van TEFAF 2019 te zien; het schilderij Boeket van oude rozen, jasmijn en sleutelbloemen uit 1829. Dit was tot noch toe een onbekend werk en tevens één van de laatste werken van die Cornelis van Spaendonck schilderde.

De bijbehorende catalogus vertelt het verhaal van de twee broers Van Spaendonck en hun carrière in de Beau Monde van Parijs. De Brabantse broers leerden het schildersvak in Antwerpen bij de succesvolle historie- en portretschilder Jacob Herreyns (1743-1827). Met Gerard voorop vertrokken ze van daaruit naar Parijs. Hier maakten als schilders van bloemen snel carrière. In Parijs waren immers in die jaren nog geen bloemschilders actief en daarbij hadden ze er in Antwerpen hun specialisme van gemaakt.

Kunsthistorisch onderzoek heeft uitgewezen dat beide kunstenaars in het artistieke milieu van Parijs rond 1800 een aanzienlijk positie hadden weten te veroveren. Ze werkten zowel voor koning Lodewijk XVI als voor Napoleon Bonaparte en veroverden een invloedrijke positie in de kunstwereld. Ondanks de roerige gebeurtenissen rondom de Franse revolutie behielden de broers hun vooraanstaande positie. 

De gebroeders Van Spaendonck wisten hun Parijse tijdgenoten te imponeren met de hoge kwaliteit van hun bloemstillevens en doen dat nu opnieuw in deze rijkelijk geïllustreerde tentoonstellingsuitgave. De verfijnde schilderijen van bloemen, prenten en geschilderde doosjes sieren de bladzijden voorafgaand met een toegankelijk geschreven beknopte biografie van de kunstenaars. Dit maakt de catalogus zowel tot een lust voor het oog als een interessant naslagwerk.

Vera Weterings

De tentoonstelling De geur van succes | Gerard & Cornelis van Spaendonck, bloemschilders in Parijs is te zien van 26 april tot en met 25 augustus 2019 in Het Noordbrabants Museum in Den Bosch.